Restauratie van mijn Triton junior (Högbo 75) draaibankje

[klaas0639]

In dit item beschrijf ik de voortgang van de restauratie van mijn Högbo 75 draaibankje. Het is een vervolg op het item
https://www.woodworking.nl/showthread.php?7713-Triton-junior-draaibankje

Eerst wat foto’s van het bankje vóór ik met de demontage begon.


Mijn bankje Triton Junior (Högbo 75)

Ik ben ondertussen bezig met de demontage en het ontdoen van een dikke laag vdet en vuil. Ik vrees dat er veel onderdelen moeten worden vervangen. Hopelijk kan ik die putten uit het “donor”bankje die ik al een poos geleden voor dit doel heb kunnen kopen.

De onderdelen doe ik per hoofd-assemby in aparte dichtritsbare plastic zakjes. De zakjes met de onderdelen van het donorbankje krijgen een groene sticker en de onderdelen van het te restaureren bankje een rode sticker.


Onderdelen per (sub-)sub-assy in plastic zakjes. Groene sticker voor het donorbankje: rode sticker voor het te restaureren bankje.

Als leidraad bij het demonteren gebruik ik de exploded views in de handleidingen van de Atlas 618. Mijn Högbo 75 is daar een Zweedse versie van maar kent ook een paar verschillen (kom ik later op terug). Deze Högbo 75 werd onder de naam. “Triton junior” in of rond de oorlog in Nederland geïmporteerd door Fred. Ouwerling en Co, Tilburg.




Naamplaatjes op mijn Triton junior



Indeling van de sub-assemblies

Vanavond of morgenochtend een eerste rapportage van het begin van de demontage en wat het leerde.

mvg
Klaas

 

[woody]

Dit wordt een leuke om te volgen!!

 

[hstraat]

Prachtig weer Klaas. Zal een werk zijn om dit weer in orde te krijgen. Maar als het een keer draait de oude besjes zijn het beste om mee te werken. Kan geen moderne machine tegenop als je een keer alle truukjes weet.

 

[rmenkveld]

Heerlijk, als al je posts net zo ordentelijk zijn en je restauratie ook, dan wordt dit een pareltje!

 

[ornament]

Ga ik ook volgen. Is een interessant onderwerp.
Succes

groeten,

Ornament

 

[klaas0639]

Ik ben begonnen met het pogen los te draaien van de drieklauwplaat. Dat bleek niet vanzelf te gaan. Aantal malen Imal op de schroefdraad gespoten en dagen laten weken (elke dag opnieuw spuiten). Ik zag op YouTube allerlei tips waarvan de meeste me niet goed leken. Bijv een zeskant staf in de klauwplaat klemmen en dan met een steek- of ringsleutel de klauwplaat los draaien terwijl je de hoofspindel blokkeert met de indexpin (gruwelijk). Zo wilde ik het niet. Je introduceert er ongewenste buigkrachten mee op het spindeltje. Dat kan eenvoudig vermeden worden door ipv een steek- of ringsleutel een soort wringijzer te gebruiken. Dat geeft in principe een net koppel. Ik heb in plaats van de indexpin te gebruiken, om het grootste tandwiel op de spindel een bandsleutel gespannen en een sterke buurman geleend die met grote handen goed grip kon krijgen op de kleine klauwplaat en hem los kon draaien (ik ben een voorzichtig mens).


Om dit tandwiel spande ik de bandsleutel (toen het tandwiel nog op de spindel zat natuurlijk) Op de achtergrond ligt de bandsleutel. Garagisten noemen het een luchtfiltersleutel geloof ik.


De klauwplaat

 

[chevy66]

Oliefiltersleutel. Als je van de twee banken er een hebt gemaakt, kan je hem in zijn dubbel werk vergrendelen met de pen in het grote tandwiel.

 

[klaas0639]

@ chevy66: Ah Oliefiltersleutel. OK. (op de aandrijving, spindellagering en inhoud van de headstock-assy kom ik terug)

Vervolgens de headstock-assy, die met vier bouten aan het bed zit, losgeschroefd. Geen probleem. (hoewel ik liever de Nederl namen gebruik, hou ik voor de assemblies de namen uit de Atlas-handleiding even aan)
Aan de voorkant van het bed zit de tandheugel waarlangs de langsslede (Carriage assy) kan worden getransporteerd. Deze zit met 5 verzonken schroefjes aan het bed en is met twee pinnen gepositioneerd. Ook makkelijk te verwijderen.

Bij het schoon maken van het bed bleken de loopvlakken mishandeld. Er zitten beschadigingen in. Lijken zaagsnedes. Er is ook enige roestaantasting ondanks de dikke laag vet en vuil. Hopelijk hebben de loopvlakken geen slijtageplekken.

Toen ik de tandheugels van mijn bankje en van het donorbankje vergeleek bleken ze te verschillen in lengte. Ook het gatenpatroon verschilt. Van eenvoudig naar believen uitwisselen van bed of heugel is dus geen sprake.


Het bed


Beschadigingen in het loopvlak


De tandheugels van mijn bankje en het van het donorbankje verschillen in gatenpatroon en lengte. Uitwisseling kan niet eenvoudig.

 

[trilliwilli]

Dat soort beschadigingen zijn vrij normaal, zeker bij dit soort oude machientjes. Bij afsteken valt je werkstuk eraf, of een wringijzer voor het tappen tegen bed of slede aan laten lopen, dat maak ik bij de professionals ook nog wel mee.
Wetsteen erover om de bulten weg te halen en klaar.

Wanneer je de machine weer zuiver wil krijgen kun je overwegen om het bed te laten vlakken. Informeer eens bij Schinfa, zit in Emmeloord, dat is niet al te ver weg voor jou.
Die heeft een slijpbank van 2.7 meter staan voor dit soort klussen. Hij reviseert ook AI draaibanken. https://www.schinfa.nl/pages/leibaanslijpen.html

 

[chevy66]

Als het donor bed beter is gebruik je die toch? Als jouw vaste kop op je donor past, is dat het enigste wat je over zet. En dan zet je de onderdelen die je mist over van de donor op jouw vaste kop. De donor lijkt de best basis, als dat ook zo is, ga je toch van die uit?

 

[klaas0639]

@William: AI. Mooie bankjes. Dat klinkt alsof ik er verstand van heb. Is niet zo maar het was het bankje waar ik eens op een praktikum op mocht draaien. Uit de de toon waarop de practicumbegeleider erover sprak leidde ik af dat het zijn lieveling was die ik met zorg moest behandelen . Dank voor je link.

mvg
Klaas

 

[klaas0639]

@ Chevy: ik probeer een zo gunstig mogelijke mix uit beide bankjes te maken en wil het ook origineel houden. Maar ik ben niet al te streng voor mezelf.

Mvg
Klaas

 

[chevy66]

Orginaliteit ziet niemand. Als je er veel tijd in gaat stoppen, wil je er toch een goed bruikbare draaibank aan overhouden?

 

[klaas0639]

Hoewel ik de demontage en inspectie van de headstock assy het meest spannend vind, heb ik dat voor het laatst bewaard. Vandaag de beitelslede (compound rest assy in Atlastaal).

Obstakeltje lijkt de rondmoer waarmee het krukje op het spindeltje zit. De gleuf ziet er wat beschadigd uit; misschien in het verleden al eens losgetikt met een drevel. Ik slijp er een bitje voor en het rondmoertje gaat gemakkelijk los (wel na een dagje Imal).

Erger is als blijkt dat het flensje stuk is (foto). Zoals veel van de onderdelen is het gemaakt van Zamak, een legering van zink, aluminium, magnesium en koper. Mooie eigenschap van dat materiaal is dat het zich gemakkelijk en fraai laat gieten vanwege de dunvloeibaarheid. Nadeel is de brosheid die in de tijd ook nog eens toeneemt afhankelijk van de verontreinigen in het zink.
In mijn donorbankje werd dit onderdeeltje al eens vervangen (zelfgemaakt exemplaar door een vorige eigenaar)


Oeps, deze foto is niet van de beitelslede maar van de dwarsslede. Maakt niet uit, ook hier is te zien dat van de gleufjes in de rondmoer niet veel over is. Gelukkig gingen ze met een goed passend gemaakt bitje gemakkelijk los.
.




De carriage assy met beitelslede en beitelhouder. De beitelhouder is anders dan van de Atlas 618 maar origineel voor de Högbo 75



Flensje stuk. Ik had de indruk dat het al voor de demontage was gescheurd.


Nog eens de spindel sub assy

 

[Pel]

Het flenstukje zou je m.i. van messing kunnen maken? ik volg het topic met grote interesse Klaas.

Groet Pel.

 

[klaas0639]

Ben begonnen met demonteren van de head stock.


Eerst een van het web geleend tekeningetje van de architectuur van de aandrijving. Pas toen ik dit schetsje vond begreep ik wat de functie van de back gear was en hoe het werkte.
Toelichting: Het tandwiel A zit met een spie (denk ik) gefixeerd op de spindel. Het tandwiel B zit vast aan de pulley. Deze pulley-tandwiel-B-combinatie draait vrij op de spindel mits de koppelpin (drive pin) in de “uitgetrokken” stand staat.
De back gears zitten op een excentrische as en kan met de tandwielen op de spindel worden gekoppeld middels de hendel links boven. De aandrijving loopt dan via pulley, tandwiel B, back gear, gear A, spindel. Dit is de configuratie voor lage toeren .
In de rechtstreekse aandrijving wordt de back gear in zijn ”vrij” gezet middels de hendel links boven en de drivepin wordt ingedrukt zodat er een koppeling ontstaat tussen pulley en grote tandwiel A.



In mijn eigen bankje ontbreekt de back gear.



Gelukkig zit er wel een ogenschijnlijk goed werkende en originele back gear in het donorbankje.


Demontage leverde geen problemen op.

Volgende stap is de demontage van de spindel.

mvg
Klaas

 

[klaas0639]

Ondertussen ben ik bezig ook de geschiedenis van het bankje verder te onthullen. Ik ben er langzamerhand wel achter waarom die zo met geheimzinnigheid is omgeven.
Hieronder het embleem van de NV die het bankje uit Zweden in Nederland invoerde. Ik heb hier al eerder een foto van dit embleem getoond maar die was zo slecht dat het vrijwel onleesbaar was.
Leuk te vermelden is dat de Högbo 75 op de site van Tony http://www.lathes.co.uk/page21.html duidelijk herkenbaar hetzelfde goud/rood/zwart ovaal embleem heeft. Ik heb Tony natuurlijk hierop geattendeerd; nog geen reactie.


Eenieder die iets over de zakelijke geschiedenis van deze N.V of over het bankje weet gelieve zich te melden . Als je zelf zo''n embleem bezit wil ik het wel van je kopen (op mijn bankje zit het niet meer).


mvg
Klaas

 

[klaas0639]

Eigenlijk heb ik niet veel nieuws te melden. Het project zit even in een dip. In de eerste plaats omdat het er op leek dat ik voor de kerst een ingreepje moest ondergaan maar dat is over de feestdagen heen getild zodat ik plotseling tijd heb. In de tweede plaats heb ik even geaarzeld hoe verder te gaan. Door de demontage ken ik nu de oorspronkelijke kwaliteit van de bankje en zijn huidige toestand goed. Dat viel me niet mee.. In denk nog steeds dat ik door beide bankjes te combineren wel een werkend geheel samen kan stellen. Het is me ook duidelijk dat het nooit een topper is geweest.
Maar ik ben aan het bankje gehecht geraakt mede door de licht bizarre geschiedenis ervan (daar is een ander platform voor). En vooralsnog ga ik door met de restauratie. Hopelijk blijft het voldoende interessant om daarover te rapporteren.

Paar punten waar ik op stuitte:
Er is een groot lengteverschil (ongeveer20 mm) tussen de spindel van mijn bankje en het donorbankje. Toch hebben ze beide qua lengte in de respectieve housings gefunctioneerd. Het verschil viel me pas op na de demontage.


Lengteverschil in de spindels

Het demonteren van de vaste kop/spindel heeft nogal wat hoofdbrekens gekost. Gelukkig slaagde ik om mbv YT filmpjes over de Atlas 618 het zonder nieuwe beschadiging te volbrengen. Het bleek dat in mijn bankje de tandwiel B/pulley-combinatie vast zat op de spindel (zie schetsje in mijn post van 12 dec.). Misschien vergat de vorige eigenaar te smeren en is het vastgelopen. Het lagerbusje in tandwiel B is ingevreten en de spindel lijkt wat beschadigd.


Lagerbusje van tandwiel B is duidelijk ingevreten (door vastlopen?)

Door een vorige eigenaar is uit mijn bankje de backgearing verwijderd (was ook overbodig geworden met een vastgelopen tandwiel B/pulley-combinatie ). Gelukkig zat er in het donorbankje een functionerende back gearing en draaide de tandwiel B/pulley-combinatie daar wel vrij.


Tenslotte een paar plaatjes over de lagering van de spindel. De lagerbus is conisch en is op één plek in de lengte doorgezaagd en op twee ander plekken ingezaagd. Door de bus mbv de twee haakmoeren te verschuiven kan de as spelingsvrij worden opgesloten. Een mooi principe om speling weg te halen


Door het gebroken lagerhuis is goed te zien hoe de lagerbus zit opgesloten.


Aan de omtrek verdeeld over 120 graden is de bus op 3 plekken in de lengte ingezaagd; op één ervan helemaal doorgezaagd,op de twee ander alleen ingezaagd.


mvg
Klaas

 

[chevy66]

Een borgpen tegen het verdraaien en als het goed is zit er aan de onderkant van het lager een gat waar een stuk vilt in zit. Onder het lager zit een kamertje waar de olie in verzameld. Het vilt zorgd daarna voor een constante smeerfilm op je lager.

 

[klaas0639]

@ chevy goed dat je zegt dat het vilt onder moet. Ik dacht dat het boven moest maar begrijp dat dat fout is . (Mijn trage voortgang heeft met mijn weigerend lijf te maken, maar er gebeurt af en toe nog wel wat )

@ Spinningwheels: De back gearing die ik uit het donorbankje heb gehaald past niet goed (in mijn bankje ontbrak die). Ik heb daarvoor wat extra onderdeeltjes nodig. Stuurde je een PM.

Zit nu ook op twee Zweedse fora te speuren naar de geschiedenis van Högboholm. Hun tafelfreesmachine is wel bekend maar het bedrijf zelf en het draaibankje Högbo 75 nauwelijks of niet (mijn Triton Junior dus). Dus met het achterhalen van de geschiedis vlot het nog niet zo.


mvg
Klaas