houten zuiger handpomp

[werkbank]

Voor de restauratie van een waterpomp wil ik de zuigerklok met klep vernieuwen.
Vermoedelijk is dit eik, maar het hout is zover uitgeloogd dat ik het niet kan herkennen.
Welke houtsoort is het meest geschikt om een nieuw stuk te draaien en gebruik ik dan best vers nat hout ipv gedroogd?
De kern van de zuiger is hol en bovenop zat een houten klepje aan een stukje leder (afsluiter).
Zorg ik er best voor om de kern van een houtblok uit te boren zodat de groeicirkels concentrisch met de buitenzijde van de zuiger lopen?
Wie heeft hier ervaring mee?
jan

 

[Nico Oosthoek]

Ik heb eens een 19e eeuwse raamspuit gerestaureerd. De zuiger hiervan was van cederhout.
Je zou in jouw geval ook met pokhout kunnen gaan werken.

 

[werkbank]

van pokhout had ik nog nooit gehoord,
in het midden van België hebben we niet veel te maken met scheepstoepassingen...
maar ik heb het even gegoogled en het zou driemaal langer meegaan dan bronzen lagers....
hoe goed gesmeerd deze dan ook mogen zijn
maar het is moeilijk te verkrijgen omwille van exportverboden, lees ik
nu, bangkirai e.d. hebben toch ook een olieachtige substansie, niet?
kan dit ook gebruikt worden?
in het geval van de oude zuiger zat er een lederen lap rond de zuiger
en deze deed dienst als dichting
welke inheemse houtsoort werd er vroeger in onze contreien gebruikt?

 

[tuoh]

Wat op de foto te zien is noemt men een pompemmer, daaronder zit het pompslot, wat zorgt voor het vacuum onder de emmer. Voor alle houten onderdelen in het pomplichaam geld dezelfde eis, "nat houden" De vroegere houten pompen werden soms van Grenen gemaakt, maar ook (witte)Abeel, Populier, Wilg, Eik en Iep, etc. werden ervoor gebruikt. De pompemmer mag ook gerust uit een van deze houtsoorten gemaakt worden, als de pomp dagelijks gebruikt word blijft de emmer in,of onder water en krijgt houtrot geen kans. Hier in de streek werd meestal Iep gebruikt voor emmer en slot, leder en vlaskoord deden dan dienst als dichting. Er zijn talloze scheepspompen gekend waarbij het pomphuis uit een complete boomstam vervaardigd werd, schors inclusief.

Het hout voor de (nieuwe)emmer moet dus (zeik)nat zijn, en best kwartiers gekliefd (zonder hart) alvorens te draaien. Uitgangsmateriaal is een stuk rondhout met mooi gelijkmatig verlopende jaarringen.
Alle bevestigingsmiddelen best uit koper, brons of rvs.

Als de pomp een tijdje niet gebruikt word is het best om de emmer uit de pomp te nemen en in een emmer water te zetten, of als de emmer in de pomp blijft zitten, regelmatig de pomp op te gieten, zo blijft de pompemmer afgesloten van zuurstof en krijgt rot geen kans, en werken van het hout is dan ook uitgesloten.

Een pompemmer word dus best vervaardigd uit een taaie houtsoort, de natuurlijke duurzaamheid ervan is niet van tel. Daarom ook de keuze voor ietwat vreemde houtsoorten als Populier, wilg en Abeel.Deze houtsoorten zijn zelfs beter dan eiken geschikt om een emmer uit te vervaardigen, taaier weet je wel. Eik heeft één zwak punt hier, de aanwezigheid van nogal uitgesproken mergstralen.
Deze (rare) houtsoorten werden al in het boek "Aeloude en hedendaegsche Scheepsbouw en Bestier" (1671) van Nicolaes Witsen beschreven, en zijn later bij diverse scheepswrakken ook gevonden
Het werkt(e) dus wel, het vraagt enkel van de hedendaagse gebruiker wat discipline, vroeger wist men niet beter, en was het nathouden van een pompemmer een doodnormale zaak, daar stond men niet echt bij stil, het hoorde gewoon zo.

Mvg,

André

 

[Nico Oosthoek]

Kijk zo leer je weer wat.

 

[werkbank]

Hoola André,
Dat is interessant!!
En ja, dat zijn ogenschijnlijk vreemde houtsoorten...

In dit geval veronderstel ik dat het pompslot bovenaan zat, een houten klepje, gelijk aan de binnendiameter, en met een lederen lapje vastgezet.
Alles lag wel los in het pomphuis bij de demontage, maar bovenaan zijn nog nagelgaatjes zichtbaar.
Of zie ik het verkeerd?

Het is juist dat het nathouden van de pompemmer het grote probleem zal zijn en blijven.
Alhoewel... nu het drinkwater al zoveel duurder is geworden, en nog duurder zal worden, wordt het gebruik van putwater wel weer populairder.

Nogmaals dank.
jan

 

[Bosquet]

André = de vleesgeworden Woodworking encyclopedie. Wat een kennis !!!

 

[werkbank]

Gelukkiglijk zijn er zo niet teveel als André...
Hoeveel kennis zouden we dan niet voorgeschoteld krijgen.
Het is toch plezant om wat achtergrond mee te krijgen.

 

[tuoh]

Hallo Jan,

pompemmer en pompslot zijn twee verschillende onderdelen van een pomp, beide zijn voorzien van een doorboring welke kunnen afgesloten worden door een flexibel membraan (leder of rubber klepje met klosje erop) Beide onderdelen zijn essentieel voor de werking van een (aanzuig)pomp.

Het pompslot sluit onderaan het pomphuis de aanvoerleiding uit de waterput af, als de pompemmer naar boven gaat ontstaat tussen beide een vacuum, dit vacuum opent het membraan in het slot en het water word opgezogen. Bij het naar beneden gaan van de pompemmer sluit het membraan van het slot door de waterkolom erboven en het membraan in de emmer gaat nu open zodat het water wat tussen slot en emmer zit bovenop de emmer komt te staan die het bij de opwaartse gang naar buiten transporteert.

 

[Marco78]

Beetje laat, maar : wil ook een houten zuiger maken voor restauratie pomp.
Mijn grootvader, timmerman, maakte ze ook wel uit essen.
Eea is wat lang geleden, maar er komt wat boven :
Alles wat leer was, werd gespijkerd, waarschijnlijk met messing spijkers.

Verder sluit ik me aan bij bovenstaande post van oa tuoh : zuiger buiten de pomp in emmer water bewaren, Enz. Is duidelijk genoeg.

Leer en houten zuigers zijn nog steeds te koop.
De houten zuiger is wel erg duur : 150,- dus zelf maken kan gemakkelijk uit, is natuurlijk ook veel leuker.
Weet niet of ik de link mag plaatsen hier.

 

[houtkever]

Hoi Jan,

Ik heb een hele poos geleden op dit forum bij films en foto's een filmpje gezien over het maken van putten en pompen. Het is een Duits filmpje en de beschrijving is uitgebreid(werkwijze en materiaal) . je komt op een Duitse site met oude technieken 1900 Men laat een boor zien om het pomphuis uit een stam te boren (ik schat 4 meter) en het maken van de zuiger

Gr houtkever

 

[xylourgeio]

Hoi,
Ooit een pomponderdeel na gemaakt.
Ik heb mij laten advieseren door oude vaklieden.
Deze beweerden dat zwarte els zeer geschikt zou zijn. Nat of droog op de draaibank, maakt niet uit.
Het leder moet voor afsluiting zorgen.

 

[Leo Van Der Loo]

Niet all pompen waren hetzelfde, Ik weet dat sommige een klep in de zuiger hadden zitten, een stukje rond leer met een staart aan een kant om het vast te zetten, en een gewichtje zodat het goed afsloot en niet open ging staan.

Ja een voet klep was fijn, maar dikwijls sloten die niet precies af en moest je de de pomp met water vullen (bovenop de zuiger) en dan de lucht uit de pijp pompen.

Mooi als je de pomp zuiger er uit kan lichten, maar dikwijls was dat niet zo makkelijk. rustige bouten.

Rond de zuiger zat een stuk leer uit één stuk gemaakt, een ring dus, en die was aan de zuiger vastgemaakt, met koperen spijkers

Als kind gebruikte wij de pomp voor water in huis, en voor jaren later was de was gedaan in regen water dat opgepompt werd uit een put.

De boeren de buiten het dorp woonden hadden pompen en zodoende deden wij deze in onze zaak soms repareren, de reden dat Ik er een beetje van weet.

Volgens mij was het meestal Wilgen hout dat gebruikt werd voor een zuiger maar ben daar niet zeker van, wij maakten die niet en werden gekocht als Ik me good herinner.