Restauratie van een handboor

[trigger]

Ik was dus al een tijdje latent aan het rondkijken voor een leuke handboor als aanvulling op mijn collectie "oud, maar goud". Gereedschap van ooit dat ik na een restoratie gewoon weer (dagelijks) ga benutten. Ik hobbelde even door de achtertuin om met mijn vrouw de sproeier te verplaatsen voor de fruitbomen, en we hebben in de tuin ook een oude fietsenschuur met een stuk afdak, nog neergezet door de vorige bewoners.

Onder dit afdak is een 'rand' in het dak vanwege de balken waarmee het geheel is neergezet. Zij hebben deze rand versierd met wat kitsch spul (zo'n oud lijkende klok die gewoon in de laatste jaren ergens in China is geproduceerd, bijvoorbeeld) en andere snuisterijen. Maar waar heb ik al die jaren overheen gekeken, ondanks dat ik daar al een keer een oud trek/haalmes vandaan heb gehaald:



Potverdorie! Hij is flink verroest, maar hing wel uit de regen in een hoekje onder het dak. De draad op de kop is nog gangbaar, maar het ratelmechanisme zit vrij vast en het houtwerk moet waarschijnlijk vervangen worden.

Ik heb een paar tikken tegen de pinnen gegeven die e.e.a. aan elkaar maken:



maar ze zitten echt wel vastgeroest. (Voordat je het zegt: Ja, Vodka is heel nuttig in een houtwerkplaats, en nee, niet om te drinken zodat je werkstuk mooier lijkt).

Ik ga hier geen HG roestmiddel gebruiken omdat dat ook een omvormer is, en dat is hier niet wenselijk, dus:



een grote bakschoonmaakazijn. Kijken of ik de boel voorzichtig kan demonteren na een paar dagen weken.

 

[trigger]

En als we dan toch bezig zijn:



- het trekmes waarvan de handvaten volledig aangevreten waren
- de metalen as voor de geleider van mijn lintzaag (heb eindelijk iemand gevonden die nieuwe houders maakt!!)
- een pikhouweel van de rommelmarkt waarvoor ik een nieuw heft ga maken

heb ik een pikhouweel nodig? Nee. Maar wel vet om te hebben.

 

[hdv]

Een pikhouweel komt vaker van pas dan je zou denken. Ik heb hier een stuk grond waar ooit een pad overheen heeft gelopen. Als ik daar iets in de grond wil zetten, dan kom ik daar met de spade echt niet in door al het aangestampte puin. Misschien wel met heel veel geweld, een stalen pen, en heel veel geduld. Maar na een paar halen met de pikhouweel is alles los en kun je zo het puin weghalen. Daar ga je echt heel veel plezier van hebben!

 

[H@ns]

Leuk om zo’n project hier te zien!!
Het noemt trouwens “booromslag” maar handboor is ook een heel geaccepteerde term.

Ben benieuwd hoe je hem weer soepel draaiende gaat krijgen! En de houten delen zullen na het azijnbadje ook wel wat aandacht nodig hebben. Ik ga het volgen

 

[trigger]

Het ding heeft nu een dikke week in de azijn gelegen en de meestel oppervlakteroest was er daarom af. Volgende stap is demontage. De boorhouder heeft een ratelsysteem, vergelijkbaar in functie met nieuwerwetse dopratels. Dat was dus vastgeroest, maar nu was het weer enigzins gangbaar.

Het gedeelte onderop de foto bleek dus met een schroefdraad op de metalen roede te zijn gemonteerd, maar ook nog een pin erdoor om deze op zijn plaats te houden. Toen de pin eruit was, kon ik dit gedeelte eraf draaien.

Dwars hierop zit het lange gedeelte met buitenschroefdraad (midden op de foto) bevestigd, en deze heeft een soort metalen ring met inkepingen (het pinnetje steekt daar nog in) op de as zitten. De metalen keepjes (links, met veer en pinnen) kunnen met de gevormde ring (rechts) om en om 'open' geduwd worden, dit zorgt er uiteindelijk voor dat de ratelfunctie in actie treedt.

Maak je de sluitring rechts gewoon los (middenstand) vallen beide keepjes in de ring en draait de boor gewoon langs beide richtingen mee, dit is dus voor het eigenlijke boren, in plaats van schroeven aandraaien.



De bovenzijde heeft een soort paddenstoelvormige houten dop die, zo blijkt, gewoon door klemkracht (of wellicht ooit lijm, die sindsdien vergaan is) op de metalen punt zat (linksboven op de foto). Wellicht dat de azijn de lijm heeft doen lossen.

Dit metalen deel zit normaal met een pin op de metalen roede maar die ontbrak in dit geval, de roest zorgde ervoor dat de boel toch bleef zitten.

Daaronder zit een metalen ring die een bende kogellagers bleek te verbergen dit in een metalen 'kuipje' lagen - dit kuipje lijkt één geheel te zijn met de metalen roede.



De voornaamste uitdaging blijkt het middengedeelte. Daar zat een houten omslag die vrij om het metaal kon draaien (ooit, dan toch), maar deze was gebarsten en moet vervangen worden. Ik besloot daarop langs de barst het hout open te breken om te kijken of ik een hint kon vinden over hoe ze dit ding er ooit op hebben gezet, maar:



ik kan geen enkele pin, schroefdraad of andere bevestiging ontwaren. De metalen roede lijkt één geheel te zijn, en de schuine ronde blokken zijn er dan (vermoed ik) later opgelast.

Heel logisch is dat niet, want hoe zouden ze dan ooit dit apparaat in elkaar hebben gezet? De enige oplossing voor die vraag lijkt me dat het houten omslagje op een rechte roede is geschoven, daarna twee metalen kapjes eromheen, puntlassen, en dan pas de roede stoken en buigen om de vorm aan te nemen die het nu heeft.

Alhoewel misschien niet onmogelijk, lijkt me dat erg vreemd. Het hele apparaat is (blijkbaar) ontworpen om volledig demontabel te zijn (de meeste gereedschappen uit deze tijd waren nog van het ontwerp dat je zelf kon onderhouden en repareren, in plaats van het weggooispul van tegenwoordig) maar voor deze houten omslag kan ik geen enkele manier ontwaren om hem te vervangen.

Iemand een inzicht?

Ik heb overal kruiplie/roestoplosser in de hoeken gespoten en een beetje geprobeerd te wrikken, maar er is geen beweging in te krijgen. Ik dacht dat er misschien ook een schroefdraad was gebruikt, maar het lijkt erop van niet... ben bang om de boel te forceren en dat er dan wat buigt (of breekt).

 

[Rdl]

Handvat uit 2 delen en verlijmen?

 

[trigger]

Op in ieder geval één binnenzijde van die ringen kan ik laspuntjes ontwaren (denk ik), teweten foto's 2 en 3, en volgens mij ook foto 4. Dat insinueert dus dat daar in ieder geval geen schroefdraad kan zitten. Als die er al is, is het dus aan de andere zijde(s) van (één) van deze ringen. Beiden missen laspuntjes op het punt waar de ring 'overgaat' in de roede, maar ik heb het ding vastgezet in een bankschroef en met een metalen pijp erop gezet om wat meer kracht te zetten, het heeft er nog steeds alle schijn van dat de roede één geheel is, er is simpelweg geen enkele vorm van beweging te krijgen in de aansluiting van roede naar ring, en dat gaat op voor beide zijdes.

@Rdl dat zou wel een uitdaging zijn. Zodra je een handvat gedraaid hebt moet je het doorzagen. Zelfs als dat al netjes lukt, de zaagsnede haalt zelf ook hout weg.. en dan is het gat niet meer rond. Dan moet je dus een groter gat maken om daar rekening mee te houden, maar dan hou je over op de helften. In beide gevallen hou je een slecht passend handvat over.

Daarom verbaast me deze constructie ook zo... als het handvat er op is gezet vóór het smeden/buigen van de roede zou dat hout toch op zijn minst verbrand moeten zijn van de hitte die zo'n roede nodig heeft om buigzaam te worden gemaakt?

Aan de andere kant: als het wél een schroefdraad zou zijn, zou deze onherroepelijk loskomen als je wat meer kracht moet zetten (bij taai hout of een stevige schroef). Dat kun je alleen voorkomen met een pin door het midden, zoals bij de bevestiging onderop de omslag ook is gedaan, en zo'n pin is hier niet te ontwaren. Dit spreekt dus tégen de aanwezigheid van een schroefdraad. Maar dan vraag ik me weer af hoe dat ding ooit gemaakt is...

- edit -

misschien is het een oplossing om een handvat te draaien en dan niet door te zagen, maar door te splijten. Hij deelt dan via de nerf in twee stukken, maar er gaat technisch gezien geen hout verloren, en dan kun je hem wel weer aan elkaar lijmen. Uitdaging daarbij is dan wel om geen lijm aan de binnenzijde weg te laten sijpelen, want dan zit hij vast aan het metaal. Lastig lastig...

 

[Handtools only]

Ik denk ook inderdaad dat ze het handvat erop schuiven en daarna de boorslag vormen.
En voor nu denk ik ook dat de manier die @Rdl beschrijft de beste is.
Maak eerst eens een teststukje dan kun je zien hoe het uitpakt.
Succes.

 

[trigger]

Ik denk ook inderdaad dat ze het handvat erop schuiven en daarna de boorslag vormen.
En voor nu denk ik ook dat de manier die @Rdl beschrijft de beste is.
Maak eerst eens een teststukje dan kun je zien hoe het uitpakt.
Succes.

Ben bang dat je gelijk hebt, maar het blijft vreemd. Het hele ding is zo gemaakt dat alle uit elkaar kan (wat vroeger heel normaal was) behalve dat ene onderdeel .

Brengt me bij een volgende vraag:

Ik zou dit metaal willen behandelen om roestvorming tegen te gaan. Een techniek die ik wel eens zie in video's is heet stoken en dan in een bad olie gooien, zodat het zwart kleurt. Kan dat kwaad in dit geval?

 

[Vurenhout]

Je kunt twee stukken hout nemen. Langer dan het handvat. Die lijm je allen aan beide uiteinden vast. Je draait een handvat maar laat de twee uiteinden er tot op het laats op zitten. Als je een mooi handvat hebt zaag je het handvat wat bestaat uit twee losse stukken los en die lijm je vast om de stang. Dat lost het probleem op van een ovaal gat.

 

[trigger]

Je kunt twee stukken hout nemen. Langer dan het handvat. Die lijm je allen aan beide uiteinden vast. Je draait een handvat maar laat de twee uiteinden er tot op het laats op zitten. Als je een mooi handvat hebt zaag je het handvat wat bestaat uit twee losse stukken los en die lijm je vast om de stang. Dat lost het probleem op van een ovaal gat.

Slim!!

 

[handig18]

Je kunt twee stukken gewoon met papier ertussen lijmen, waarna ze nadat je het handvat hebt gedraaid ze zo weer van elkaar kunt tikken en om de omslag lijmen.

 

[Risikoos]

Hoewel het genoemde splijten en 2 delen verlijmen mooiere oplossingen zijn, kun je ook een handvat maken en in 3en zagen, dan heb je geen ovaal gat, maar een beetje een rond gebogen driehoek.
Voordeel daarvan is dat ie minder zal rammelen. Zelfde principe als een kruk met 3 poten, hij kan scheef staan, maar wiebelen doet ie niet.

Edit:
Minder rammelen t.o.v. een ovaal gat

 

[Risikoos]

Het idee van zwart stoken en daarna in olie kan denk ik voor het grootste deel geen kwaad. Je moet wel oppassen voor vervorming door materiaalspanningen, al acht ik die kans niet heel groot.
De schroefdraden en evt. Passingen zijn een ander verhaal, die zou ik niet zomaar heet stoken. Afhankelijk van de productiemethode hebben de oppervlaktes een soort harding gehad door het proces welke je verliest, en vervormingen zijn erg kritisch op die delen.

 

[trigger]

er bestaat ook zgn. "cold blueing" - zelfde resultaat maar dan dmv een vloeistof die reageert met het metaal. Geen idee waar dat te kopen.

 

[Handtools only]

Ben bang dat je gelijk hebt, maar het blijft vreemd. Het hele ding is zo gemaakt dat alle uit elkaar kan (wat vroeger heel normaal was) behalve dat ene onderdeel .

Brengt me bij een volgende vraag:

Ik zou dit metaal willen behandelen om roestvorming tegen te gaan. Een techniek die ik wel eens zie in video's is heet stoken en dan in een bad olie gooien, zodat het zwart kleurt. Kan dat kwaad in dit geval?

Ik zou er gewoon regelmatig een doekje met olie overheen halen,
doe ik ook bij mijn gereedschap.

 

[Wim Kluck]

er bestaat ook zgn. "cold blueing" - zelfde resultaat maar dan dmv een vloeistof die reageert met het metaal. Geen idee waar dat te kopen.

Volgens mij Heeft henk verhaar hier een keer iets over geschreven. Of was dit nu over het herstellen van de laklaag op een schaaf. Voor die vloeistof zou ik eens in de wapenhandel kijken.

 

[mink]

Leuk om zo'n restauratie te volgen!

Naar aanleiding van de ratel in post #5:
Die ratelfunctie heb ik altijd in verband gebracht met boren dicht bij een wand of ander obstakel, waardoor je de booromslag niet helemaal rond kunt draaien.
Schroeven indraaien met een booromslag is nieuw voor mij, maar ik leer graag bij als het anders is.

 

[Bernard43]

Volgens mij Heeft henk verhaar hier een keer iets over geschreven. Of was dit nu over het herstellen van de laklaag op een schaaf. Voor die vloeistof zou ik eens in de wapenhandel kijken.

Ballistol maakt een dergelijk product. Onder meer te koop bij dictum.

 

[trigger]

Ballistol maakt een dergelijk product. Onder meer te koop bij dictum.

dit lijkt 'em te zijn:

Ballistol Quick Burnishing Oil, 50 ml | Rust removers / Rust protection | Dictum

Ballistol Quick Burnishing Oil, 50 ml from category Rust removers / Rust protection with 30-day right of return at Dictum

www.dictum.com