tweedehands reischaaf opknappen

[hans81]

hoi allemaal,

via marktplaats heb ik een tweedehands houten reischaaf voor 5 euro kunnen kopen. Hij ziet er volgens mij nog goed uit, het handvat zat los, maar die heb ik weer vast gelijmd.

Nu controleerde ik de vlakheid van de schaafzool door er een lange stalen liniaal op te leggen en ik zie dat er enkele "kuilen" van enkele tienden van millimeters zichtbaar zijn. De diepste "kuil" is ongeveer 0,7 mm. Ik heb ter verduidelijking enkele foto's toegevoegd.

Nu vraag ik mij af: dien ik de zool eerst vlak te schuren, of is deze afwijking geen probleem op het eindresultaat van het de vlakken hout?

 

[knotwilg]

Mijn schaaf was hol, op de uiteinden ~1mm hoger dan de mond. Daarmee krijg je geen plank recht, maar je houdt altijd een bult in het midden. Ik zou'm even vlakken.

 

[hans81]

@knotwilg: dank voor je reactie!

Enig idee hoe ik hem het beste kan vlakken? Schuren of schaven? De reischaaf is zo'n 75cm lang, en ik heb wel een glasplaat en schuurpapier, maar de glasplaat is niet lang genoeg denk ik...

 

[knotwilg]

Enig idee hoe ik hem het beste kan vlakken? Schuren of schaven? De reischaaf is zo'n 75cm lang, en ik heb wel een glasplaat en schuurpapier, maar de glasplaat is niet lang genoeg denk ik...

Beiden kan, voor schaven moet je dan weer een andere redelijk lange schaaf hebben. Ik schuur altijd en plak een strook schuurpapier op het aanrecht of een vlak stuk MDF of melaminespaanplaat.

 

[hans81]

@knotwilg: dank weer voor de tips! Omdat mijn grootste schaaf een #4 blokschaaf is, ga ik voor de schuurpapier optie. Ik ga even kijken of ik nog een groter vlak stuk MDF heb...

 

[Paul90]

Als je een lange, redelijk rechte lat hebt, kan je eerst uitmeten waar de hoogste punten zijn en die met de bankschaaf weghalen. Dat scheelt een hoop werk met schuren op een glasplaat.

Overigens hoeft de glasplaat, stuk mdf, spaanplaat of wat je ook gebruikt maar iets langer dan de helft van de schaaflengte te zijn.

 

[Wim Kluck]

Je kunt ook even bij iemand langsgaan met een vlakbank.

 

[hans81]

Dank weer voor jullie reacties! Ondertussen ben ik nu met de keerbeitel en schaafbeitel bezig; ik heb het roest er afgeschuurd en het oogt nu al weer veel beter. Enige tegenvaller is dat de schroefdraad niet haaks in de keerbeitel zit waardoor de schroef niet 90 graden ingedraaid kan worden. Verder ziet alles er goed uit denk ik.

Nu weer een nieuwe vraag: onder welke hoek dien ik de schaafbeitel te slijpen? In een andere post op dit forum last ik dat dit weinig uitmaakt en alles tusse nde 25 en 35 graden goed is bij een schaafbed van 45 graden. Die 45 graden van het beitelbed zou bepalen dat je niet veel steiler dan 35 graden moet gaan om nog wat vrije ruimte onder de beitel over te houden. (onder welk hoek de schaafbeitel slijpen)

Nu heb ik de hoek van de schaafbeitel en het beitelbed opgemeten. De schaafbeitel heeft nu een hoek van 45 graden. Het betelbed heeft een hoek van 43 graden. Ik heb weinig kennis van optimale hoeken e.d., maar gevoelsmatig zou ik denken, net zoals bovenstaand verhaal uit andere post op dit forum, dat die 45 graden van de schaafbeitel te veel is en dat deze naar 25 tot 35 graden teruggebracht moet worden. Kunnen jullie hier nog iets over zeggen, voordat ik begin met slijpen?

Ter verduidelijking weer enkele foto's...

hoek van schaafbeitel:




schaafbeitel in reischaaf, onderzijde:

 

[Wim Kluck]

25 graden is "normaal" Een hogere slijphoek heeft alleen zijn bij een bevelup schaaf. Wil je dat op deze schaaf doen dan moet je de kikker aanpassen. Dat is bij een houten schaaf dus een nieuwe maken.

 

[Athanor]

Als je de schaaf vlak wilt maken of meten is het verstandig de beitel in de schaaf te zetten en de wig aan te slaan. Deze handeling zou nl. vervorming van de zool kunnen veroorzaken. De beitel kun je dan iets terugtrekken zodat meten en vlak maken mogelijk blijft.

Fons

 

[hans81]

Dank voor de tips! Ik zal hier rekening mee houden.

Wat mij nu onduidelijk is, is of het van oorsprong een bevel up of down beitel is? Ik las ergens dat als het beitelbed 45 graden is, wat bij mijn schaaf het geval is (43 graden om precies te zijn), dit i.c.m. een bevel-down schaafbeitel is. Maar dan begrijp ik de hoek van 45 graaden van de schaafbeitel niet?

Ik probeer dus terug te redeneren hoe de beitel oorspronkelijk bij deze schaaf gebruikt werd. Hebben jullie daar misschien een idee over a.d.h.v. de foto's?

Als ik de aanname doe, dat de schaafbeitel bevel down hoort te zijn bij de deze reischaaf, dan zit er zo'n 0,3 mm tussen schaafbeitel en mondopening voor de schaafkrullen om er door omhoog te gaan. Ik heb geen idee, of dat aannemelijk en goed klinkt? Verder loopt de vouw van de beitel ongeveer parallel aan de zool van de schaaf, als ik hem bevel-down monteer. Kan zoiets hebben gefuncioneert bij de vorige gebruiker, vraag ik mij af, omdat, als ik het goed begrijp, bij bevel down in dit geval de hoek van de schaafbeitel normaliter 25 tot 35 graden is?

 

[hans81]

Hoi allemaal, ik begrijp helaas nog niet alles even goed...

@Wim Kluck: bedoel je met de kikker het bed? Als ik het goed begrijp, spreek je over een kikker bij een metalen schaaf, en over een bed bij een houten schaaf? In beide gevallen gaat het om het lichaam, waar de schaafbeitel op (geklemd) ligt?

Ik meen een duidelijk artikel over hoeken en schaafbeitels te hebben gevonden op:

Rob Cosman | Secrets of Sharpening | Bevel Angles and Blade Geometry

This short article covers the basics of bevel angles and blade geometry you need to understand to help you improve and master your hand plane or chisel sharpening technique. You will learn all the blade geometry you need to quickly become a master sharpener

robcosman.com

Ik doe de aanname, dat mijn schaafbeitel vouw-beneden / bevel-down is bedacht. Ik leid dat af uit de tekst die ik ergens op het internet vond die omschreef dat een beitelbed van 45 graden (in mijn geval 43 graden) normaliter bij een bevel down configuratie wordt gebruikt en ook uit het feit dat naar verloop van tijd, na veelvuldig slijpen, de hoek van de vouw van de beitel afneemt, in mijn geval dus naar 45 graden, terwijl deze wellicht oorspronkelijk 25 tot 35 graden was:

" Over time as you keep sharpening your blade you will continually reduce this clearance angle, finally reaching the point when either the blade wont bite into the wood or your secondary bevel is so large that its taking you too long to sharpen. When this happens, it is time to go to the grinder and re-establish your 25 degree primary bevel and start the process all over again." (bron: Rob Cosman | Secrets of Sharpening | Bevel Angles and Blade Geometry)

Aangenomen dat mijn hypothese juist is, zou ik nu dus de vouw weer kunnen slijpen naar een kleinere hoek:

"Clearance Angle. A clearance angle (also called a relief angle) is the angle between the wood and the blade bevel when in a bevel-down (standard) configuration. This angle needs to be at least 12 degrees for the blade to bite into the wood (another time-tested angle). With a plane’s bed angle of 45° and a primary bevel angle of 25°, the clearance angle is 20° (45-25=20), which works well. Using secondary and tertiary bevels will reduce this angle slightly, but not enough to worry about."
(bron: Rob Cosman | Secrets of Sharpening | Bevel Angles and Blade Geometry)

M.a.w, in mijn geval: vouw moet 23 graden worden voor een clearance angle van 20 graden. Maar omdat ik ergens las dat een 30 graden vouw sterker is, wat handig is als je ook noesten verwacht tegen te komen tijdens het schaven, dan kom je op een clearance angle van 43-30=13 graden, wat volgens mij ook afdoende zou moeten zijn. Ik wil dus voor een vouw van 30 graden gaan...

Ik hoop dat dit verhaal te volgen is... Kunnen jullie misschien zeggen of ik zo in de goede richting zit te denken?

 

[Wim Kluck]

Ik geef altijd een heel eenvoudig advies als er een dekbeitel op zit dan naar 25 gr. Zoals je beitel er hier inzit zou ik hem op 25 graden slijpen. 30 mag natuurlijk ook.

 

[hans81]

Dank je Wim voor je advies! Eenvoud heeft vaak veel voordelen. Morgen ga ik er mee aan de slag....

 

[knotwilg]

" Over time as you keep sharpening your blade you will continually reduce this clearance angle, finally reaching the point when either the blade wont bite into the wood or your secondary bevel is so large that its taking you too long to sharpen."

Vreemd verhaal.

@hans81 als je een eenvoudige slijphulp gebruikt, bij handmatig slijpen, dan blijft de hoek gewoon de 25° of 30° waarmee je begonnen bent.

 

[Handtools only]

De gewone bankschaven(bevel down) hebben gewoonlijk een kikker of bed van 45 gr.
Een beitel heeft normaalgesproken een hoek van 25 gr of 30 gr.
Hier blijft dus de hoek van de beitel op het hout 45 gr.
Wil je dus de hoek veranderen dan verander je dus de kikker of bed.
Veel voorkomende hoeken zijn 50 en 55 gr.

Bij bv de low angle schaven,blokschaafjes en sponningschaven is het bed 12 gr.(bevel up)
Hierbij tel je de hoek van je beitel erbij op.bv 12+25=37 gr.
Je kan hier ook mee diverse kanten op.
Ik heb bv beitels onder diverse hoeken(33gr-40gr)Hier bij tel je dus het bed bij op.(12gr).
Hoop dat het wat duidelijker is.

 

[Handtools only]

Ik heb zelf een blokschaafje gemaakt met een bed van 37 gr.
Dit is dus een bevel down schaafje maar komt overeen met
een bevel up schaafje met een bed van 12+25=37 gr.

Ook een high angle schaafje op 60 gr

 

[hans81]

@Handtools only bedankt voor de duidelijke uitleg! Ik denk dat ik het nu goed begrijp, hoe je de hoek bepaal / uitrekent bij bevel up en down, en dat bij bevel down je de hoek van het bed / kikker neemt, en bij bevel up tel je daar nog de hoek van de beitel bij op om op de aanvalshoek (?) te komen.

Gisteren heb ik ten minste zo'n 2 uur zitten slijpen. Ik heb geen idee, of het handig is hoe ik bezig ben, maar ik heb korrel 80 schuurpapier bij de bouwmarkt op rol gekocht, en heb dit op een plankje getaped. Ik heb een Veritas beitel hoek hulpstuk die ik op 30 graden heb ingesteld. Ik ben vaak te voorzichtig, dus ik vond het wat twijfelachtig om met dit hulpstuk op de tamelijk groffe kortel schuurpapier te rollen, omdat ik mij afvraag of het rollende onderdeel dan mee geschuurd wordt. Ik zou namelijk denken dat de hoekinstelling ook van de diameter van deze rol afhangt. Maar misschien denk ik nu te ver na en ben ik te voorzichtig?

Dus zet ik de roller op het naastgelegen houten plankje, en de vouw van de beitel op het schuurpapier. Maar volgens de handleiding mag je gewoon over het schuurpapier rollen. Na zo'n 2 uur slijpen ziet de onderkant van de roller er wel heel glimmend uit, hopelijk is dit ok...

De vouw zit nu op 30 graden, over het grootste deel van de vouw. Alleen de uiterste hoeken zit hij nog op 45 graden, ik neem aan, omdat de vorige eigenaar de beitel niet volledig vlak op 45 graden heeft geslepen.

Hierbij enkele foto's. Het idee is om binnenkort met bijv. korrel 240 schuurpapier wat fijner te slijpen, en dan met de diamantsteen 400, 600 en 1200, en dan nog even polijsten.

Kunnen jullie misschien zeggen of ik zo goed bezig ben?

 

[Paul90]

Zeker goed bezig!
De beitel is door een vorige eigenaar inderdaad afgerond. Voor een reischaaf vind ik dat eigenlijk gek. Een afgeronde beitel is handig bij een voorloper of roffeschaaf; schaven die bedoelt zijn om veel af te nemen, om een plank van heel scheef naar ongeveer vlak te krijgen. De reischaaf komt daarna om het netjes vlak te maken, waarbij je juist de volledige breedte van de beitel wilt gebruiken. In principe hoeven de hoeken ook niet te worden gebroken. De sporen die de reischaaf nalaat, worden daarna weggepoetst poets- of bankschaaf (waarvan de hoekjes wél licht zijn gebroken om sporen te voorkomen).

Wat betreft de slijphulp: ik snap waar je je zorgen over maakt en ik denk dat dat niet nodig is. Zolang je niet veel druk op het wiel zet en het wiel nog soepel ronddraait, zal daar weinig vanaf worden geslepen.

 

[hans81]

@Paul90 Dank voor de geruststellende reactie! En de uitleg over wel / niet afronden van de schaafbeitel. Ik ga dan nog even verder met korrel 80 tot de hele vouw op 30 graden is geslepen. Nog 30 tot 60 minuten werk schat ik zo, maar gelukkig is dit geen klus die je dagelijks hoeft te doen