Trigger's oudste restauratieproject ooit

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.579
1.797
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Dankzij een zeer welcome en dankbare tip van @Ruben houtklusser mocht ik vandaag gratis en voor niets, op voorwaarde dat ik hem weer in ere zou herstellen (en foto's zou opsturen) een wel heel mooi stuk gereedschap ophalen in Raalte. De man kocht een Combimachine maar kreeg er de hele verzameling bij. Een hoop heeft hij (helaas) naar de stort gebracht zoals hele uitgebreide kopieerdraaibanken en een oude lintzaag maar voor dit stuk antiek kon hij dat (gelukkig!) niet over zijn hart verkrijgen.

WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.03.jpeg

Qua jaartal word het heel lastig schatten. Er zit een wandrekje bij voor de beitels, maar dat schat ik ergens jaren 70 omdat er vrij moderne beits is gebruikt (modern is relatief hier natuurlijk) en omdat het gemaakt is uit mes-en-groef latten waar je ook wel schuttingen mee maakt. Hergebruik dus. De bank zelf oogt veel ouder, en mijn conclusie tot nu toe is dat de maker in ieder geval al lang tussen 6 plankjes ligt.

WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.04 (1).jpeg

De poten lijken gewoon van vuren te zijn gemaakt. Ze zitten aan het blad vast met getrokken pennen, dus met een gat dat iets terug geplaatst is zodat je bij het slaan van de pen de poot in het gat vast trekt.

WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.04.jpeg

Alle ijzeren delen lijken te zijn gesmeed. De treeplank lijkt ander hout te zijn dan de poten en het blad. Hier en daar heeft er wel houtworm in gewoond, maar het lijkt allemaal nog wel te redden te zijn.

WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.05.jpeg

De meenemer is gewoon een metalen pen die je met een vleugelmoer bovenop kunt vastzetten.

WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.08 (1).jpeg

naast een standaard punt om in het hout te drukken, zit er een heuse klauwplaat bij! Brons of Messing, denk ik, met grote bouten om iets heel kleins vast te kunnen draaien.

WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.08.jpeg

een ietwat smalle doch elegant ontworpen leunspaan. Hij kan eruit, dus waarschijnlijk zijn er ooit langere versies voorzien geweest.

WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.09 (1).jpeg

De aandrijfas steekt langs beide zijden door een metalen inzet, rechts sluit deze nauw op de maat van de as en kun je met de bout bovenop de as vastklemmen.

Links is de as veel kleiner dan het gat waar hij doorheen steekt, dus ik vermoed dat er daar een onderdeel mist. Hij oogt te oud om al gebruik te hebben gemaakt van lagers, dus daar moet ik nog eens even gaan speuren wat de best oplossing heeft. Dit is ook gelijk de reden dat de bank nog niet te gebruiken is, tesamen met het vliegwiel dat stukken mist en dus blijft 'hangen' wanneer hij langs de bank draait. Ook mist hij nog een riem uiteraard.

WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.06.jpeg
WhatsApp Image 2023-09-22 at 12.32.07.jpeg

Ik kreeg er nog wat leuke extraatjes bij. Beitels met hele gekke vormen en twee nooitgedagt passers. Ook twee metalen beugels waarvan ik geen idee heb waar ze voor dienen.

Het ding is een stuk groter dan ik had gedacht op basis van de foto's op marktplaats, en achterop is er dus ook gewoon een flink stuk werkbank voorzien. Al met al een mooi stuk geschiedenis waar ik met veel plezier een restauratieproject van ga maken, al gaat dat waarschijnlijk wel een tijdje duren.
 

chevy66

Oud hout
19 jul 2013
8.099
2.609
Er lijkt een mechanisme te zijn geweest om draad te snijden. Leuk om uit te zoeken. Als ik zo naar de ornamenten kijk, denk ik dat dit een machine uit de 1800's is.
 

henkverhaar

Oud hout
20 jan 2011
4.842
896
Nijswiller
www.buroverhaar.nl
Übercool!. Je hebt daar een Ashley Iles ringbeitel, een Nooitgedagt guts (al redelijk wat verslepen, en een aantal PBS vormschrapers. Die schrapers zou ik niet lang over nadenken maar die ringbeitel en guts zijn het wel waard om in gebruik te blijven.
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.579
1.797
Emmen
bigbeardbuilds.nl
1695382959659.png

gevonden waar de beugeltjes voor dienden. Nu loopt het wiel wel vrij van de bank, al heeft het nog steeds wat werk nodig. Waar ik vooral nog vragen bij heb is bovenin:

1695383012146.png

dit is links in de aandrijving kijkend. Je ziet een metalen inzet met gat waar de as doorsteekt, maar er is veel te veel ruimte.

1695383046589.png

Ik denk dat het wel de bedoeling is dat de as heen en weer geschoven kan worden om toe te laten dat de riem / aandrijfdraad over verschillende poelies loopt:

1695383089843.png

(die overigens helemaal van hout is gemaakt!!!!!)

en waar deze dingen voor dienen:

1695383112475.png

géén idee. Ze zijn er allemaal uit te draaien maar de functie...
 

chevy66

Oud hout
19 jul 2013
8.099
2.609
Ze corresponderen met de verschillende schroefdraden op je hoofd as. Dus ze zijn vermoedelijk om een meenemer mee te bevestigen.
 

Wim Kluck

Oud hout
28 feb 2010
10.699
2.570
Gaanderen
Passen in die gaten de "vierkante" beitels voor kopieerdraaien?

Ik vind het een leuk ding om te zien maar wat wil je ermee? Weer mee draaien? Dit soort banken is bedoelt voor langsdraaiwerk maar een grotere schaal word moeilijk.
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.579
1.797
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Passen in die gaten de "vierkante" beitels voor kopieerdraaien?

Ik vind het een leuk ding om te zien maar wat wil je ermee? Weer mee draaien? Dit soort banken is bedoelt voor langsdraaiwerk maar een grotere schaal word moeilijk.
Nee, ik heb hem puur opgehaald om te redden. Mijn huidige plan is om hem zo veel mogelijk met behoud van originele kenmerken te restaureren en dan uit te lenen aan bv musea.
 
  • Leuk
Waarderingen: henkverhaar en klaas0639

Ruben houtklusser

Bezig met hout
6 jul 2020
478
717
Zuid West Drenthe
Het is nog mooier dan ik dacht!
Een historische vondst.
De verschillende draad op de spindel is inderdaad voor draadsnijden.
Waarschijnlijk horen daar nog messing volgers bij met bijpassende verschillende draad.
Dat is tevens de reden dat de as verplaatsbaar is.
 
  • Geweldig
Waarderingen: trigger

chevy66

Oud hout
19 jul 2013
8.099
2.609
In die gaten kan je het deel zetten, waartegen de draad zich af zet. Dit is volgens mij echt wel een bijzondere bank.De draad hoeft niet langer te zijn, dan dat de hoofd as kan verschuiven plus het stukje vrijloop
 

Jurriaan

Oud hout
1 jul 2009
3.239
655
Beneden Leeuwen
www.houtenschalen.nl
Er zijn draaibanken voor metaal die ook een schuivende as hebben - daar gaat aan de achterkant een cassette met een uitwendige schroefdraad op, en dan schuift de as met de juiste spoed om die schroefdraad te maken.
Het zou kunnen dat jouw as op ongeveer dezelfde manier werkt of werkte. Zo'n schuivende as heeft wel 2 goede (glij)lagers nodig, dat wel.
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.579
1.797
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Nou, de antieke trapdraaibank is naar de (tijdelijke, nog te slopen) schuur verplaatst, alwaar hij de anti-worm behandeling gaat krijgen. Op die manier hou ik de giftige stoffen (ja, ik heb een gasmasker om tijdens het behandelen te dragen) veilig op één geïsoleerde plek.

Alhoewel ik niet verwacht dat de stof het metaal gaat aantasten, heb ik al het 'mooie' metaal er toch even vanaf gehaald:

1711446943072.png

Vervolgens heb ik de 'executive decision' gemaakt dat het loopvlak van het wiel echt vervangen moet worden. 80% van wat er nog tegenaan stak, evenals een gedeelte van het wiel zelf, was al zwaar aangetast.

1711446996732.png

en ik spot ook dat iemand in het verleden al eens wat schroefjes in het wiel heeft gedraaid om de boel bij elkaar te houden:

1711447023524.png

het grijze wat je ziet is steen, dit heeft de bouwer erin gemaakt om het wiel massa te geven (dat helpt bij het in gang houden van het te draaien project). Zoals hij nu is ga ik hem behandelen (want hier heeft ook worm in gezeten zoals je ziet) en dan ga ik (huidige plan) een strip hout met stoom buigen en hier omheen maken.

Voordat dit kan gebeuren moet er nog wat schoonmaken gebeuren. Ik heb emailcontact gehad met deze man https://www.youtube.com/@ATRestoration en die zegt dat je het hout kunt schoonmaken met een mengsel van terpentine en "spirits" (ik denk alcohol oid) en dan staalwol. Dit zou het 'patina' behouden, wat je natuurlijk niet zou hebben als je de boel gaat schuren. Daarna moet het nog wat bijgewerkt worden, een stukje teruglijmen wat los is gekomen en dan wat filler hier en daar om de gaatjes te verbergen. Het wiel is nog prima solide dus het restauratiewerk is hier puur optisch op het loopvlak na.

Wat voor hout zou een goede keuze zijn hier voor dat loopvlak? Ik neig naar essen, volgens mij laat zich dat wel goed stoombuigen? Is ook lekker solide en zwaar.
 
  • Leuk
Waarderingen: Henk H

henkverhaar

Oud hout
20 jan 2011
4.842
896
Nijswiller
www.buroverhaar.nl
Ik neem aan dat je voor tegen de houtworm Perfacs (oid) gebruikt hebt? In de consumentenuitvoering (je kunt het als particulier tegenwoordig niet meer als concentraat kopen, maar alleen als ready-to-use verdunning). Het is meer dan 99% 'terpentine' en 0.2% permethrin. Dat gaat je metaal niet aantasten ;-)
Voordat dit kan gebeuren moet er nog wat schoonmaken gebeuren. Ik heb emailcontact gehad met deze man https://www.youtube.com/@ATRestoration en die zegt dat je het hout kunt schoonmaken met een mengsel van terpentine en "spirits" (ik denk alcohol oid) en dan staalwol.
'Spirits' kan vanalles zijn - van oudsher is het een aanduiding voor vluchtige stoffen - maar is in het amerikaanse taalgebruik dat hier ook in context is is het waarschijnlijk wasbenzine (naphtha, stoddard solvent, etc), tenzij expliciet 'methylated spirits' genoemd wordt - dat is brandspiritus. Spiritus en terpentine mengen overigens niet...
Dit zou het 'patina' behouden, wat je natuurlijk niet zou hebben als je de boel gaat schuren.
Dat kan, want hiermee haal je alleen oplosbare oppervlaktevervuiling weg...
Wat voor hout zou een goede keuze zijn hier voor dat loopvlak? Ik neig naar essen, volgens mij laat zich dat wel goed stoombuigen? Is ook lekker solide en zwaar.
Essen is op zich goed te buigen, maar wel gevoelig voor splijten. Is niet echt heel zwaar, maar vooral, is niet duurzaam, in de zin dat het redelijk gevoelig is voor weersinvloeden en houtworm. Ik zou denk ik dunne plankjes (meerdere) esdoorn kiezen - opgebouwd als laminaat dus
 
  • Leuk
Waarderingen: trigger

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.579
1.797
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Check, twee aanwijzingen in dezelfde richting. Dan ga ik dat doen, andere houtsoort, en lamineren. Dat is inderdaad simpeler dan stoombuigen.

Voor de houtworm heb ik een container (5 liter) met Embasol gekocht. Volgens de productinfo 2g/liter een Permetrin inderdaad. Mocht ik overhouden kan ik mijn kampeerkleding ermee behandelen voor in Zweden deze zomer ;).
 

henkverhaar

Oud hout
20 jan 2011
4.842
896
Nijswiller
www.buroverhaar.nl
Komt uit dezelfde fabriek. Kleding impregneren kan. Mag niet ;-)

In een grijs verleden hebben wij kleding en ander textiel voor een trip door Afrika mugvrij gemaakt door het te impregneren met een zelf samengestelde DEET-suspensie. Ik heb nog steeds ergens een halve liter pure DEET staan...
 

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.