haalmes

[bjorn]

Hallo,

Op dit forum heb ik wel eens wat gelezen over haalmessen en bij sommige foto's zie je er ook wel één hangen. Ik heb er nooit 1 in het echt gezien en op school er ook nooit wat over geleerd. Is het moeilijk om met een haalmes te werken, en waarvoor wordt zo'n ding vooral gebruikt?

mvg, bjorn

 

[tuoh]

Een scherp haalmes kan je voor van alles gebruiken, snel veel hout verwijderen, of juist heel weinig, gebogen onderdelen snel op maat brengen, hout voorbereiden voor de (trap)draaibank (kanten wegsnijden), snel enkele facetkanten aanbrengen met in - en uitloop, snel bast en spint verwijderen bij rondhout, pennen aanpassen, toognagels snijden, etc.

Zoals met alle ambachtelijke gereedschappen is er wel een leertijd alvorens je het ding meester bent. Zo moet je bij het werken met een haalmes terdege rekening houden met het draadverloop van het hout, anders gaat het fout.(inspringsels)
Het haalmes moet ook vlijmscherp zijn, maar door zijn ongewone vorm is het niet makkelijk om het onder de juiste hoek te slijpen, dat vraagt ook wat training.
Een haalmes kan je een beetje vergelijken met een schaaf qua werking, met dien verstande dat de max. breedte van de werkstukken bepaald word door de afmetingen van het haalmes.

Het haalmes kan je aan beide zijden gebruiken, de vlakke zijde op het hout voor recht snijwerk, de vouw op het hout voor holle vormen.
Tegenwoordig sleurt iedereen een bouwzaag mee op karwei om planken op breedte te zagen, vroeger hadden we daarvoor enkele haalmessen bij, even de plank schoor zetten in een hoek van de ruimte, het boveneind tegen de borst en snijden maar, tezelfdertijd op breedte en met een lichte afschuining om de omlijsting beter te laten aansluiten. Geen stof, enkel krullen, geen lawaai, en even snel klaar, dan is de keus snel gemaakt.
Ik sleep veel liever twee haalmessen mee dan een complete bouwzaag Jammer dat een haalmes niet werkt in plaatmateriaal.

Mvg,

André

 

[henkverhaar]

Zoals met alle ambachtelijke gereedschappen is er wel een leertijd alvorens je het ding meester bent. Zo moet je bij het werken met een haalmes terdege rekening houden met het draadverloop van het hout, anders gaat het fout.(inspringsels)

Idd, zucht. Don't ask...

Voor kleine voorwerpen is mijn ervaring dat je net zo goed meteen met een spookschaaf kunt beginnen.

Voor voorbewerken van hout voor een trapdraaibank zou ik idd wel een haalmes gebruiken, tenzij je van jezelf gewoon een motorische zaag mag gebruiken ;-)

Overigens, ga je met een haalmes aan de slag, dan is een schaafpaard een bijna noodzakelijke investering - ik heb een (zelfgemaakt) schaafpaard nog steeds op mijn verlanglijstje staan...

 

[bjorn]

Toevallig was er net een programma op discovery, ze lieten een bedrijf in Amerika zien dat huizen en meubels van boomstammen maakt. Daar hadden ze ook 2 medewerkers die met een haalmes de boomstammen glad moesten maken voor de binnenkant van de woning. Ik had niet de indruk dat het precisiewerk was, maar toch grappig om te zien.
Wat is handiger om eerst te hebben, een recht of een gebogen haalmes. Het lijkt me namelijk een leuke techniek om te leren en wie weet komt het nog eens van pas.

mvg, bjorn

 

[ArtHarg]

Recht of heel licht gebogen.

Maar wat ik je vooral zou aanraden is om er een paar uit te proberen. De verschillende breedtes werken nogal verschillend. De handvatten staan in de verschillende modellen onder verschillende hoeken ten opzichte van het blad. Ze staan ook qua hoogte verschillend. Kijk bijvoorbeeld bij Toolnut, dan zie je er met de handvatten in het verlengde van het mes (de Mora), haaks op het mes (de Sorby) en een beetje uitlopend (de Mike Abbott). Bij Baptist zie je weer een ander model handvat bij de Pfeil.

Als het goed is pak je een haalmes vast en ligt het meteen comfortabel in de handen. Als je met het haalmes in je handen beweegt merk je dat je bovenlichaam ontspannen kan bewegen, dat je niet in een gekke bocht zit. Ik kan bijvoorbeeld prima uit de voeten met de 8" Mike Abbott, bij een Pfeil krijg ik al kramp in m'n polsen als ik hem beetpak.

Arthur

 

[tuoh]

Wil je aan de slag met een haalmes, schuim dan eerst de rommelmarkten eens af, daar vind je geregeld van die dingen.
Het is niet allemaal topkwaliteit, maar dat is in het begin ook niet nodig. Het is een goede start om het ding te leren slijpen, en er mee te leren werken. Eens je een haalmes op de kop getikt hebt en je gaat er mee aan de slag dan zal je snel ondervinden of het voor jou handig is om mee te werken. Zo niet dan weet je waar je op moet letten bij de volgende aankoop.

Er zijn hier ten lande twee verschillende types qua handvatten in omloop geweest, de korte ronde handvatten (bolvormig), en de lange rechte vorm. De eerste variant was meer in gebruik bij landbouwers, en voor huis en tuin werk, de versie met de langere handvatten werd of word meer door de vakmensen gebruikt.
En de reden hiervoor is de betere bestuurbaarheid van het haalmes door de lange handvatten, het " zwaartepunt" als je het zo mag noemen ligt anders, het mes is beter te sturen.
Alvorens met het haalmes aan de slag te gaan, zorg voor een scherpe snede, en zorg er ook voor dat de handvatten goed vast zitten op de arenden, met wiebelende handvatten kan je niet goed werken.
En scherp wil zeggen vlijmscherp, de haartjes op je onderarm moet je kunnen afscheren
Nog een punt van aandacht, de rug van het haalmes, in tegenstelling tot wat je hier en daar kan lezen moet de rugzijde lichtjes bol liggen, bvb. bij een mes met een breedte van 30mm is 0,5mm à 1mm bolling perfect, bij het snijden gaat het mes dan niet direct in het hout willen duiken, wat je bij een rechte rug wel meemaakt. Het hoogste punt van de bolling licht voor het midden van het mes, te rekenen vanaf de snede. Een volkomen vlakke rug maakt het de gebruiker bijna onmogelijk om tijdens het snijden te corrigeren, het is steeds alles of niks.

Voor het omgaan met het haalmes is het oefenen, oefenen, en nog eens oefenen. Maar met een scherp exemplaar ga je snel vooruitgang boeken Begin ook niet gelijk in een stuk Eik te snijden, maar start in naaldhout, of nat hout. Eens je met een haalmes uit te voeten kan is het een peulschil om bvb facetkantjes aan kopshout te snijden, één haal en je hebt een mooi facetkantje waar je met de blokschaaf enige halen voor nodig hebt. Een haalmes werkt snel, of tenminste de gebruiker kan er heel snel mee werken


Mvg,

André

 

[annette]

hoi bjorn-

ik geef af en toe workshops werken met vers hout en de meest belangrijke gereedschappen zijn het haalmes en de spookschaaf.als je belangstelling hebt laat ik je graag weten wanneer ik er weer een cursus heb.
neem even contakt met mij op.

groet
annette
www.fingerprintfurniture.nl

 

[bjorn]

allereerst bedankt allemaal voor de informatie

Annette, met vers hout werken is voor mij bijna niet van toepassing.

Tuoh, wat is de beste manier om een haalmes te slijpen? Om te zorgen dat hij een beetje recht blijft lijkt mij een vijl makkelijk. Een zeis kan ik wel scherp krijgen met een haakse slijper, is dat ook een mogelijkheid, wanneer je gigantisch oppast voor te warm worden van het staal? Een haalmes langs de slijpsteen houden lijkt me niet zo makkelijk ivm de lengte.

Art Harg, wat je zegt over de stand vd handvatten, daarin kan ik me heel goed vinden. Het hangt er denk ik ook van af hoe hoog je werkstuk ligt.

Waarschijnlijk koop ik wel een nieuw haalmes, het is ook een investering voor m'n werk (hoop ik) en dan valt de prijs van zo'n haalmes wel mee.

Mvg, bjorn

 

[ArtHarg]

Andre's tip is wel een goede hoor. Op Marktplaats zie je ook regelmatig haalmessen, maar op een rommelmarkt kan je ze even vasthouden en het scheelt je verzendkosten.

Wat de stand van de handvatten betreft: dat heb je precies verkeerd om. Je past je gereedschap niet aan op de hoogte van je werkstuk, maar je zorgt dat je werkstuk zo gepositioneerd is dat je comfortabel kunt werken met het gereedschap dat je hebt. Welk gereedschap je zou moeten hebben hangt samen met je lichaamsbouw (dus geen klein zaagje als je heel lange armen en kolenschoppen van handen hebt). Of voor jou rechte of wijkende grepen fijner zijn hangt dus af van de stand van je polsen als je het haalmes ontspannen beetpakt. Je werkstuk fixeer je dan zo dat je er met je haalmes op een comfortabele manier bij kunt. Maakt niet uit of dat nou in een schaafpaard of in een bankschroef is, als het maar stevig vast zit.

Arthur

Arthur

 

[bjorn]

Het zou zeker het mooist zijn als ik een 2e hands haalmes zou kunnen kopen en eerst even vast zou kunnen houden, maar als je verder bijna nooit op een rommelmarkt komt lijkt het me makkelijker om een nieuwe te bestellen.
Het is natuurlijk ideaal als je werkstuk vast op je werkbank ligt, maar ik bedoelde er eigenlijk mee dat wanneer ik aan een zware (eiken) balk werk deze op een paar zaagbankjes of op een paar balkjes ligt.

Mvg, bjorn

 

[tuoh]

Bjorn,

de snede van een haalmes kan je vergelijken met een heel brede beitelsnede, je slijpt het haalmes dan ook op de zelfde manier. Op de slijpsteen dus, zelf gebruik ik een bankslijpmachine met witte stenen.

De makkelijkste manier om het mes te slijpen is de volgende, plaats op de beitelsteun een vlak plaatje met in het midden een gat van 6 à 8mm waar een ronde stukje staafmateriaal inpast. Dat plaatje bevestig je verschuifbaar op de beitelsteun met twee kleine klemmen of iets dergelijks. het is de bedoeling dat de rug van het mes tegen dat staafje rust tijdens het slijpen, zo heb je altijd de juiste slijphoek.
Je zal ook merken dat je enkel gaat gebruik maken van één hoek van de steen, vlak op de steen gaat niet lukken, de handvatten zitten in de weg, ook de vorm van het mes laat het niet toe om vlak te slijpen, maar dat is geen ramp, de hoek van de steen klaart de klus.
Zet maar eens een haalmes tegen de steen, en je zal direct zien waar je steun nodig hebt om makkelijk te kunnen slijpen. Begin niet met een haakse slijper of een vijl, maar gebruik het juiste gereedschap voor de job.
Eventueel kan je ook gebruik maken van een bandschuurmachine waar je een geleiding op fabriceert, dat werkt ook goed, voor een relatief vlak haalmes tenminste, de gebogen exemplaren moeten op de slijpmachine.
De vouw moet overal de juiste hoek hebben, en daar heb je een geleiding voor nodig, of een vaste hand.
Wil je met plezier werken met een haalmes dan MOET het scherp zijn, en dat kost de eerste maal even tijd, daarna kan je de snede lang houden door regelmatig eens te wetten.

Mvg,

André

 

[bjorn]

Hallo.

Inmiddels ben ik de trotse eigenaar van een haalmes. Het is een leuk stuk gereedschap om mee te werken, supersnel een boel hout verspanen is geen probleem met het ding. In mijn ogen is het vooral geschikt voor ronde werkstukken zoals stelen, en bij het maken van dingen die niet al te net afgewerkt worden.
Dat kan natuurlijk ook aan mijn vaardigheid met een haalmes liggen

mvg, bjorn

 

[Seek]

Als je eens wilt kijken wat je allemaal wilt leren moet je op youtube de videos van Curtis Buchanan zoeken, hoe hij een windsor chair maakt. Het is een serie van nu al 32 afleveringen (lang niet allemaal over het haalmes), en die is nog niet eens af. Het is ongelofelijk wat hij allemaal met een haalmes uit kan spoken.

 

[armadaman]

In de video's van Roy Underhil komen ze ook regelmatig voorbij.
Die filmpjes duren niet zo lang en gaan wel over meer als een stoel maken ( ik ben er al bijna bij in slaap gevallen) wel interessant hoor.

http://www.pbs.org/woodwrightsshop/index.html

 

[RichardDrempt]

Ik zie dat het een oud topic is, maar ik zou er graag een nieuw leven in willen blazen.

Het is misschien een rare vraag, maar hoe werkt een haalmes op fineer?
Ik heb een aantal stukken mdf gefineerd en nu zoek ik de beste methode om de oppervlakte weer netjes te krijgen.
Het gaat dus om wat lijmrestjes en andere rotzooitjes.
Normaal zou ik het schuren maar ik wil wel eens wat anders.

Schraapstaal?
Spookschaaf?
Haalmes? (zag dat veritas een knap haalmes heeft)

http://www.fine-tools.com/zug.htm

Wie weet het?

 

[SamPonette]

wat bedoel je met het oppervlak? Ik veronderstel niet de randen opschonen dan? In dat geval: schrapen of schuren

 

[tuoh]

Een haalmes werkt niet op fineer, voor wat je wil doen is een schraapstaal de aangewezen tool.

 

[RichardDrempt]

Duidelijke antwoorden: Bedankt, het wordt een schraapstaal