flinke beitel

[Ad Beumer]

Nou moe. Zit ik een heel verhaal in te typen, foto's erbij, voorbeeld ziet er goed uit. gaan!
Een keer diep inademen, op 'Bevestigen" klikken... Helemaal niets. :shock:
Maar ik geef niet op! :twisted:

Tijdens een bezoekje aan mijn moeder kwam ik in een vergeten kistje deze best wel indrukwekkende beitel tegen.



Volgens het verhaal is deze beitel eigendom is geweest van een oud-achter-oud-oom (of zoiets) die molenmaker was, waarschijnlijk in de omgeving van Giethoorn.
De beitel zat dik onder de roest dus ik heb me een paar dagen (heel voorzichtig) met schuurpapier en staalwol zitten uitleven. Tot zover valt het resultaat me niet tegen.



Het blad is 24cm lang, 9mm dik en op het breedste punt 25mm breed.



Bovenop is een merkje ingeslagen: JNIJ, Garantie. (Nooitgedagt volgens Google.)



Het handvat ontbreekt. Ten prooi gevallen aan de houtworm, is me verteld.
Kent iemand dit soort beitels?

Attached files

 

[Seek]

Wow, mooi ding. Wat moet je moeder daarmee?

Inderdaad Nooitgedagt uit Ijlst. Die molenmakers beitels zijn best gewild. Het lijkt zo van afstand op een gesmede beitel waar het snijvlak van een hardere staal is en tegen een zachter stuk staal aangesmeed is.

 

[henkverhaar]

En ik kan me eerlijk gezegd niet voorstellen dat een Nooitgedagt van die leeftijd (ongeveer te gokken aan de vorm/aanwezigheid van het stempelmerkje) uit twee soorten staal bestaat. Ik denk eerder dat het een speling van het licht is. ook al omdat je op het vooraangezicht niet een dergelijke overgang ziet...

 

[Wilco Flier]

Hoe ouder een Nooitgedagt beitel is, hoe meer kans je hebt dat de beitel gelamineerd is. Dat kun je vaak aan de achterkant, de rug van de beitel zien. Als je deze netjes ontroest, en wat opschuurd met een schuurpapiertje, moet er ergens halverwege een soort van dunne lasnaad te zien zijn, waar het harde snijstaal overgaat in het zachte staal dat steun geeft. Ook kun je het altijd goed zien als je de beitel geslepen hebt, het zal dan een kleurverschil laten zien. Bij het elektrisch slijpen kun je het ook zien, het harde staal geeft een soort van "spetterende"vonken, als je het zachte staal tegen de slijpsteen aanhoudt, zie je geen vonken.

Ik heb zelf ook enkele gelamineerde Nooitgedagt beitels, allemaal met hetzelfde merkje. Gezien de vorm van de beitel zou ik zeggen dat deze ook gelamineerd is.

Die lichtspeling die je op de derde foto zien, heeft te maken met de slijprichting. Oude Nooitgedagts werden de laatste paar centimeter voor de arend haaks op de zijkant geslepen en geborsteld.


Hier kun je mooi zien hoe een gelamineerde beitel er uitziet:

Duidelijk kun je het verschil zien tussen de twee soorten staal.Je ziet ook direct dat je de beitel niet onder een te steile hoek moet slijpen, want dan verliest het harde en dus brosse staal zijn steun, en breekt het af.

 

[Ad Beumer]

Bedankt voor jullie reacties.
Ik zat me bij het schuren van de achterkant al een beetje achter de oren te krabben met de vraag wat hier nou weer aan de hand was. Aan de voorkant zit keihard en spiegelglad staal waar het schuurpapier nauwelijks grip op lijkt te hebben, dichter naar de arend (weer wat geleerd!) veel zachter staal met ook een duidelijk andere klank bij het schuren.
Hier aangekomen zit ik me een beetje af te vragen hoe ik nu verder moet. De meeste oppervlakkige roest is weg, wat er nu nog zit zit wat dieper in het staal. Ik kan domweg door blijven schuren maar dan moet ik een hele partij prima staal wegslijpen om een heel klein beetje roest weg te werken. Daarbij ben ik niet uit op een fabrieksnieuwe uitstraling. Iedereen mag weten dat deze beitel gewerkt heeft. Ik ben dus geneigd er niet al te veel meer aan te doen.

Op de foto zijn een paar putjes en butsen te zien. De putjes zijn komen door de roest, de butsen zijn waarschijnlijk veroorzaakt doordat de beitel ooit eens een paar klappen op de zijkant te verduren heeft gekregen. Ook weer heel typerend: van het harde staal zijn een paar splinters afgesprongen maar is verder niet vervormd, het zachtere staal aan de rugzijde heeft een paar deuken waarbij goed te zien is hoe het staal heeft meegegeven. Overigens vertekent de foto, Hierop lijkt het alsof er een paar diepe kraters in het blad zitten, in werkelijkheid zijn ze weliswaar goed te zien maar nauwelijks te voelen. Alleen de butsen aan de zijkant zijn echt.

Attached files

 

[Wilco Flier]

Bedankt voor jullie reacties.
Ik zat me bij het schuren van de achterkant al een beetje achter de oren te krabben met de vraag wat hier nou weer aan de hand was. Aan de voorkant zit keihard en spiegelglad staal waar het schuurpapier nauwelijks grip op lijkt te hebben, dichter naar de arend (weer wat geleerd!) veel zachter staal met ook een duidelijk andere klank bij het schuren

Kijk, dat is nou het mooi van dit forum!

Het is inderdaad nu zo klaar als een klontje dat je een mooie gelamineerde beitel hebt. Heb je al gekeken naar een nieuw handvat?

 

[Ad Beumer]

Wow, mooi ding. Wat moet je moeder daarmee?

Ze had lastige kinderen.
(niet waar hoor, daarvoor had ze de pollepel)

 

[Wim Kluck]

Je kan de beitel in citroenzuur onderdompelen zie de diverse topic's hierover op dit forum. Dit is ook te verkrijgen bij de horecagroothandel het is namelijk ook een voedingszuur.

 

[Ad Beumer]

Citroenzuur? Ik ga op zoek. Bedankt!

 

[Seek]

Het belangdijkste is nu de beitel slijpen. Die paar putjes mAken niks uit. Als ze maar niet in de snede zelf zitten.

 

[armadaman]

Hallo Ad
Wat een mooie vondst. In het citroenzuur is wel een idee. MAARRRRR Ik heb bij een schaaf mes het probleem gehad dat er een soort rare verkleuring optrad. Het leek wel of het staal in 2 kleuren is.
Hier kan je dat een beetje zien. Mijn advies: citroenzuur klaarmaken. Watje erin en dan op de roestplek leggen. Dan behandel je lokaal je probleem. Om de paar uur even kijken, het gaat best wel snel. Ik persoonlijk gebruik vaak staalwol, fijn.
Aan de andere kant, als het niet op de snede zit dan kan je het ook gewoon laten zitten. Oud gereedschap mag er ook best wel OUD uitzien.

Ben benieuwd naar jouw acties.

Attached files

 

[rené13]

als je met citroenzuur verkleuring krijgt kun je ook elektrolyse toepassen
of is dit niet goed voor de beitel?

 

[armadaman]

Heb ik ook gedaan maar daar had ik het nog erger als met zuur. Daarom ben ik over gestapt.

 

[rené13]

oke geen optie dus
zelf heb ik altijd van die rode schuurmatjes
zijn niet goedkoop maar wel erg handig

 

[Ad Beumer]

Als ik het allemaal zo eens bekijk dan denk ik dat ik experimenten met citroenzuur nog even achterwege laat. Ik wil liever geen onnodige risico's lopen. En verder: lekker lui op de bank met een beitel in de ene en een pluk staalwol in de andere hand is eigenlijk ook best wel zen.

Als jullie het niet erg vinden laat ik het slijpen nog even achterwege. In ieder geval tot de beitel een fatsoenlijk handvat heeft. Zoals gezegd, ik loop liever geen onnodige risico's.

Ik vind wel dat de beitel een fatsoenlijk handvat verdient. Zelf draaien wil ik me voorlopig niet aan wagen dus hier moet ik nog iets op verzinnen.
Waar ik me een beetje zorgen om maak is dat de arend vrij krom is. Het zou zomaar kunnen dat een handvat op deze manier niet goed vast te zetten is. Maar om er dan maar met een hamer op los te gaan? Voorlopig toch maar even niet.

 

[Wilco Flier]

Hallo Ad,

Wat betreft de kromme arend, als je deze kunt vijlen (als de vijl "pakt"), en hoogst waarschijnlijk is dat het geval, is deze zacht genoeg om met een hamer recht te tikken.

Ik doe dat zelf nog wel eens als ik het gat voor het handvat schuin heb geboord. Dan tik ik de arend wat krom, zodat het geheel weer recht zit.

Wat betreft die verkleuring van de schaafbeitel, ik heb dat ook eens gehad. Dat was bij een gelamineerde Nooitgedagt. In mijn geval bleek de verkleuring op te treden bij het geharde gedeelte van de beitel. Dat bleek op een of andere manier gevoelig voor verkleuren. Nadelige effecten bij gebruik heb ik nog nooit ervaren bij die beitel.

 

[Steven Gauwberg]

Bij mij hetzelfde, bij gelamineerde beitels treedt vaak een kleurverschil op.
'k Heb van hetzelfde model ook enkele beitels, maar niet zo'n grote knapen

Je hoeft er niet zo veel schrik van te hebben hoor, de beitel kan wel tegen een stootje...

 

[armadaman]

Wat Wilco al zij: het is wel verkleurd maar aan de werking heb ik nooit iets gemerkt. Hard als STAAL en scherp als een mes.

 

[Ad Beumer]

Tijd voor een update.
Wilco Woodworker heeft een prachtig handvat gedraaid en ik heb kans tezien dit handvat zonder (al te veel) schade aan de beitel, handvat of mezelf, vast te zetten.
Zie hier het resultaat!


Het pas maken was nog even een puzzel. De grote truuk die uiteindelijk werkte: Een setje boren verzameld oplopend van 6mm tot 12mm, ze achtereenvolgens in de booromslag vastgezet, booromslag tussen de knieen geklemd en vervolgens met de hand het handvat uitgeboord. Van tevoren heb ik op de boren met een merkstift aangegeven tot hoe diep ik mocht gaan. Het uiteidelijk passend maken heb ik gedaan door de arend lekker vet met de merkstift in te smeren en daarna in het handvat te duwen. De plekken waar het gat zwart werd moest nog iets af. Op het eind werd het nog een beetje spannend: teveel uitboren en de beitel blijft uit het handvat vallen, wat in het gebruik toch wat onhandig is. Toen ik nog een milimeter of twee te gaan had heb ik dus maar eens die adem gehaald, de beitel op een stuk mdf gezet en met een houten hamer een paar flinke klappen op het handvat gegeven. Resultaat: een flinke buts in het mdf en een handvat dat muurvast zit.

Attached files

 

[WR1944]

De gangbare methode is na het boren het handvat verticaal te houden, de beitel of vijl of wat dan er in te laten zakken en dan het handvat een paar keer flink hard op de ondergrond te stoten. Zo heb ik het tenminste geleerd op de LTS eind jaren 50.