André, hulde voor je duidelijke uitleg! Ik heb het nog niet eerder zo duidelijk onder ogen gehad!
En toch is het niet helemaal een volledige uitleg. André gaat er namelijk vanuit dat je de bolle kant van de kromming op de vlaktafel legt. Dit is erg instabiel en daardoor bepaalt de input en kunde van de gebruiker het eindresultaat terwijl er maar marginaal betere resultaten mee behaald kunnen worden tov met de concave (holle) kant naar beneden.
Als je namelijk de concave kant naar beneden doet, dan schaaft de schaaf alleen van de punt van de balk, en van het einde van de balk. Net zo lang totdat ook het midden wordt geraakt en de balk recht is. Er is geen speciale input van de gebruiker nodig: de schaaftafels bepalen het resultaat.
De enige redenen waarom je de bolle kant naar beneden zou willen:
- Omdat je het uiteindelijke platte vlak op de balk wil 'richten'. Dat wil zeggen: je wil uiteindelijk de balk in onbalans schaven zodat er meer van de achterkant dan van de voorkant af gaat. Dit komt weinig voor, maar het kan. Er zijn ook andere opties om dit voor elkaar te krijgen.
- Omdat het schaafbed verkeerd staat afgesteld waardoor de concaaf-beneden techniek foutieve resultaten geeft.
En daarmee komen we dan ook op het probleem van de vraagsteller. Als zowel het resultaat op de bolle kant als op de concave kant scheef/taps is...dan staat de machine verkeerd afgesteld. Je kán dit inderdaad compenseren door alles op de bolle kant te schaven en handmatig te compenseren.... maar bijvoorbeeld reeds vrij vlakke balken zullen juist concaaf of bol worden, ongeacht de gebruikersinput.
Veel beter is dus om je machine goed in te stellen. De genoemde video's leggen het goed uit, maar in principe is het vrij simpel.
- Het allerbelangrijkste is dat de twee tafels exact parallel zijn. De richting van invoer(tafel) moet exact gelijk zijn aan de richting van uitvoer(tafel) zowel links als rechts. Zo niet, dan wordt alles krom.
- Vervolgens moet de uitvoertafel (links én rechts evenredig) nét iets onder de schaafbeitel staan, of eigenlijk beter: exact gelijk. Maar dat laatste is op veel machines een gebed zonder eind omdat ze zo snel uit calibratie gaan dat je dan steeds met de messen iets ónder de tafel uitkomt, en dat mag absoluut nooit gebeuren. Of je dit doet door je schaafbeitels te stellen of je uitvoerbed maakt niet uit. Ik prefereer de uitvoertafel maar op sommige machines is dat niet mogelijk of zou óók je vandikte gedeelte beïnvloeden. En dat geeft je nog meer afstelwerk.
Waarom is het beter om de messen net iets bóven het uitvoerbed te hebben, ipv eronder? Dat heeft met de geometrie te maken van de schaaf.
- Als je namelijk met je messen 0.1mm onder het schaafbed zit...dan komt die 0.1 die nog teveel aan het hout zit binnen 20mm de uitvoertafel tegen, en zal meteen het hout opliften waardoor er bij de schaaf nog minder diep wordt geschaafd, en die binnen 2cm óók weer oplift. Dit is dus een fout die een bijzonder grote hoek heeft namelijk 0.1mm op 2cm, ofwel 5mm per meter. En tot overmaat van ramp versterkt deze fout zichzelf ook nog..... met tapse stukken hout tot gevolg.
- Als je met je messen 0.1mm te hoog zit.... dan komt die 0.1mm te weinig aan hout helemaal geen uitvoertafel tegen, totdat de hele balk wordt 'gekanteld' tegen de uitvoertafel. Dit is met grotere stukken hout vaak pas als 30% van de balk de schaafmessen is gepasseerd en nu wordt de hoek van de afwijking gedicteerd door 0.1mm op 100cm (op een beetje significante vlaktafel) ipv 2cm.
Het is dus veel veiliger om je messen iets te hoog te zetten, dan te laag. Ideaal zou zijn exact gelijk, maar dat ligt echt aan de kwaliteit van je machine hoe dicht je de 0 durft te naderen, én hoe vaak je zin hebt om je machines opnieuw af te stellen.
Ik werk met Felder machines en ondanks dat die vrij stabiel zijn qua kalibratie en dat ik spiraalmessen gebruik stel ik ze nog steeds minimaal iedere 6 maanden opnieuw af.
Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om te invoer en uitvoertafel exact parallel te hebben aan beide zijden. Zolang je dat goed houdt is het afstellen van de uitvoertafel vs messen een peuleschil.... en daarna is vlak schaven zonder nadenken mogelijk zolang je maar de holle kant naar onder legt. De machine doet dan al het werk voor je.
Ondanks het vele hout wat ik in een week verwerk, neem ik vrijwel nooit meer de moeite om op de bolle kant te schaven. Alleen in heel specifieke gevallen wanneer ik écht anders zonder materiaal kom te zitten oid schaaf ik op die manier, maar eerlijk gezegd kan je vaak ook meerdere keren alleen die ene punt schaven om de richting te bepalen van het eindresultaat. Of kort hem eerst in. Veel makkelijker en voorspelbaarder, zeker met grote zware balken.