Rijschaaf, reischaaf of zelfs reeschaaf?

Zweihaak

Post veel
29 jul 2010
1.381
2
Groningen
Als je het schrijft als reeschaaf spreek je het uit als reeschaaf

Nee, de ee werd vroeger uitgesproken als nu de ei. Als je het als een oud Hollansche manier wilt schrijven moet je je het ook op de oude manier uitspreken.
Net zoals iets als jam en jus, je schrijft dit ook anders dan je het uitspreekt. Dat spreek je toch ook niet uit als jam en jus?
 
Laatst bewerkt:

tradibon

Actieve deelnemer
3 nov 2010
42
0
www.tradibon.webklik.nl
Doet me denken aan mijn tante die in de vijftiger jaren naar de VS emigreerde zonder een woord engels te spreken.
Haar eerste brief aan de achterblijvers hier in Nederland verzuchtte: Vreemde mensen hier: ze zeggen "striet", ze schrijven "street", maar ze bedoelen gewoon "straat"!
 

ArtHarg

Post veel
9 jan 2009
1.810
1
Den Haag
www.artharg.nl
Nee, de ee werd vroeger uitgesproken als nu de ei. Als je het als een oud Hollansche manier wilt schrijven moet je je het ook op de oude manier uitspreken.
Ik haal aan van de eerder genoemde webpagina:

Het kwam in die tijd vaak voor dat men achter een klinker die lang moest klinken, een i plaatste. Wij gebruiken daarvoor (in gesloten lettergrepen wel te verstaan) dezelfde klinker tweemaal: aa, ee, oo, uu. Als twee dezelfde klinkers gebruikt worden, houdt dat in dat de klank lang moet klinken. In het middelnederlands ging men er toe over om achter de enkele klinker dus de letter i te zetten.

Kortom, de 'ei' werd vroeger uitgesproken als 'ee', niet andersom.
 

Zweihaak

Post veel
29 jul 2010
1.381
2
Groningen
Dat verschild dus per tijdsperiode, nadien is dit weer veranderd, zover als ik het begrijp.
Middelnederlands is een voorloper van de moderne Nederlandse taal. Het werd tussen 1200 en 1500 in het huidige Nederlandse taalgebied gesproken.
Het stuk wat jij aanhaald gaat dus over die periode.

De ei werd vroeger uitgesproken als [ee] en later als [ai]. (dus tussen 1200 en 1500)
Tussen 1500 en 1700 veranderde de uitspraak in [ei].

Tussen 1820 en 1900 was er weer een taal revolutie gestart door Willem 1, omdat hij de verfransing van de taal zat was, en werd de basis gelegd voor de hedendaagse taal, en met in 1864 het eerste Nederlandese woordenboek.

eerste editie 1864, Van Dale zegt:
rei•schaaf1•zie reeschaaf
En als je dan kijkt bij 'reeschaaf', staat er:
- reeschaaf
ree•schaaf
de van rei (geschaafde lat)
schaaf met een blok van 70 cm lengte en twee handvatten, om reeds geschaafd hout te polijsten
vormvariant: reischaaf

In de editie van 1935 staat alleen reischaaf.
Dit was dus 5 jaar voor WWII, nadien tussen 1947 en 1955, werden de meeste vakboeken geschreven door een bouwkundige, pas daarna bemoeide ook een taalkundige met die boeken.
Waarschijnlijk omdat taalkundigen vonden dat bouwkundigen geen goed Nederlands schreven.
Of de bouwkundigen keken hoe het voor de oorlog geschreven werd. En vandaar misschien de misvatting rijschaaf en reischaaf. Om dat ze waarschijnlijk niet goed wisten welke spellen ze moesten aanhouden.

De van rei (geschaafde lat)
Het werkwoord 'afreien' of 'afrijen' staat niet in die eerste druk.
Duidelijk is dat het vroeger zowel met 'ee' als met 'ij' mocht.
afreien
af•rei•en
overgank. werkw.; reide af; h. afgereid
1•vlak afwerken

Maar na 1960 mag het alleen nog in het ABN als reischaaf.
En van af toen is schrijven als rijschaaf een aanduiding dat er op gereden kan worden, en dat kun je niet.
Dus kijken in een boekje of folder uit 1900, is dus geen goede methode.

Ik snap er ondertussen niks meer van :)
 
Laatst bewerkt:

Zweihaak

Post veel
29 jul 2010
1.381
2
Groningen
Bedoel je daar een soort van dialect of streek gebonden uitspraak mee?
Want die veranderen een heel stuk minder dan ABN, dus dat geloof ik direct.
 

ArtHarg

Post veel
9 jan 2009
1.810
1
Den Haag
www.artharg.nl
Die [ai] komt in de hele streek wel voor ja. Verder kan je Rotterdams, Schiedams, Vlaardings, Delfts accent goed onderscheiden, maar dat hebben ze wel gemeen. Boven Delft, in Den Haag, hoor je dan ineens een [eh]. Noemen ze een raigur ineens een règâh :)
 

damien

Actieve deelnemer
21 aug 2011
669
4
Leuven
Caspar, een grote zwitserse(?) galère, zoiets als een demi-varlope à quatre mains. Is dat niet meer een voorloper dan een reischaaf (varlope)?
 

ornament

Post veel
29 nov 2011
2.445
538
Hallo Allen

een schaaf "Rabots à targes" of een " tranchoir" is een soort voorloper om hele dunne plankjes van 2 tot 3 mm te schaven. Hele dikke krullen dus. Deze worden gebruikt om de zijkanten van deze doosjes te maken. het plankje komt uit de achterkant van de schaaf geschoven.

0033.JPG


0031.JPG


bovenstaande foto's komen uit http://monjura.actifforum.com/t23-le-musee-de-la-boisellerie-a-bois-d-amont-39


Indien alles goed gaat is hier ook een andere fotoreeks waarbij je verschillende schaven ziet en details ervan aan verschillende kanten en ook geopende schaven, Klik op link en daarna op de eerste foto die verschijnt

https://plus.google.com/photos/1068...63897515085633/5469767302988514242?banner=pwa
hieronder alvast een foto uit de serie





http://www.lataniere39.com/rene/musee_boissellerie/0033.JPG



groeten,
Ornament
http://www.houtsnijden.eu
 

Zweihaak

Post veel
29 jul 2010
1.381
2
Groningen
De naam galère (galei) zou verwijzen naar de voorste gebruiker die er mee roeit als een galèrien (galeiboef).

Ik snap nog steeds niet wat je er mee bedoeld, bedoelen jullie daar een bewerking mee in het Vlaams of Frans?
Ik ken roeien wel als met een boot, maar roeien bij een schaaf kan ik me daar geen voorstelling van maken.
 

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.