Werkwijze zagen/vlakken van ruw hout

Bijtel

Oud hout
31 jan 2012
3.108
239
Goeree-Overflakkee
Naar aanleiding van dit topic een nieuwe, om het overzichtelijk te houden. Wat voor werkwijze gebruiken jullie van ruw hout naar een recht en gevlakt hout voor een werkstuk?

Bewerkingen:
- Platte kant vlakken
- Zijkant vlakken en haaks maken
- Van dikte maken
- Op maat zagen in breedte
- Op maat dagen in lengte
- Smalle delen aan elkaar lijmen (om werking tegen te gaan)
- Schuren

Problemen waar ik zelf tegenaan loop:
- Hout is krom/scheluw. Daardoor eerst op maat maken voor het vlakken (scheelt dikte)
- Aan elkaar gelijmde smalle stukken zijn ongelijk (hoe dit voorkomen zonder deuvels?)
- Het vlakken kost (te) veel dikte.
- Snipe aan begin en eind kost hout
- Veel reststukken (ik werk het liefst zo zuinig mogelijk met het hout)
 

tuoh

Oud hout
Wat niet in het lijstje staat maar in feite het belangrijkste punt zou moeten zijn is de keuze van het uitgangsmateriaal. Hoe kritischer je hier bent hoe beter, omdat niet elk stuk hout ook geschikt is om voor deze of gene toepassing gebruikt te worden. Laat je hier zeker niet (ver)leiden door misplaatste zuinigheid, je fopt dan enkel jezelf. Heb hier al meermaals projecten zien voorbij komen waarbij de houtdikte veel te dun is (= wel goedkoper) en waarbij dan allerlei (al dan niet geslaagde) kunstgrepen moeten toegepast worden om het visueel toch op iets te laten lijken.

Kies voor de langste stukken het rechtste hout, hoe krommer of scheluwer het hout hoe korter de stukken maar mogen zijn.
De keuze(s) die hier gemaakt worden gaan grotendeels bepalen hoe vlot de rest van je lijstje kan afgewerkt worden.
Na een tijdje krijg je hier wel oog voor, dan zie je direct of de gewenste netto afmetingen haalbaar zijn bij een bepaald stuk hout.

Na het uitsmetten (= het hout al grosso modo op maat zagen) een paar dagen laten liggen om de spanningen te laten wegvloeien.
Daarna vlakken, haaks schaven, machine omstellen en dan eerst van breedte schaven en als laatste bewerking van dikte schaven. Waarom deze volgorde, bij het van breedte schaven steunt het hout op de smalste zijde, hoe brede deze dan nog is hoe beter.

Snipe bij het vlakken heeft meestal te maken met de instelling van de vlaktafels en hoogte van de messen, bij het van breedte schaven ligt het bij de kleine machientjes meestal aan de bouw, de drukrollen staan te ver van elkaar, er is te weinig aandrukkracht. Kan ook veroorzaakt worden door de invoer van niet vlak hout, of het tweemaal doorvoeren van ruw hout om dit min of meer vlak te krijgen. Bij niet perfect vlakke stukken is het risico op snip altijd een stuk groter.

Planken verlijmen zonder hoogteverschillen gaat het snelst en vlotst met een verlijmfrees, met als grote nadeel dat niet iedereen hier over kan beschikken natuurlijk. Volgende op het lijstje is gebruik maken van de zaagtafel om de planken te voorzien van een gezaagde tand en groef. Is geen wondermiddel, als je de planken niet mooi constant kan aandrukken tegen tafel en geleider word het geen succes, idem trouwens bij het gebruik van een valse veer. Verder zal je dan moeten terugvallen op lamelle's of domino's, of "elvendertig" spanvijzen gebruiken om alles te kunnen klemmen en te proberen op één lijn te krijgen en te houden.

Nog een simpele manier is om op het lijmvlak een paar spijkertjes in te slaan, deze nadien af te knippen een paar mm boven het oppervlak en dan de beide delen eens tegen elkaar te drukken er zorg voor dragend dat de beide delen in één vlak liggen. Voordeel hier is dat tijdens het lijmen de delen onderling niet meer kunnen verschuiven. Werkt wel het best bij niet te lange stukken.

(Afval)resten zijn inherent aan de klussen, daar ga je niet aan ontsnappen. Bij het zagen van plaatmateriaal kan je nog een optimalisatieprogramma gebruiken alvorens te gaan zagen, bij massief hout zal dat meestal niet werken wegens geen homogeen uitgangsmateriaal (kwasten, scheuren, zaagwijze, uitzicht, etc,)

De ervaring heeft mij wel geleerd om niet te snel iets in de kachel te gooien, het kleinste stukje geraakt ooit wel weggewerkt, je hebt enkel op termijn flink wat bergruimte nodig:p
 
Laatst bewerkt:

Chenak

Actieve deelnemer
20 mei 2015
326
9
Beesel
Wat mij een hele hoop houtdikte bespaart is eerst "voor" te vlakken met de hand, gewoon met een #4 of #5 en als je er een hebt een scrub plane (sorry, vergeet altijd de Nederlandse naam).
Als je dan nog machinaal verder wilt gaan heb je alleen een vandiktebank nodig.
Kanten vlak en haaks maken gaat handmatig met een #5 zo makkelijk en snel, zou ik nooit een machine voor gebruiken.

Dit kan al heel veel houtwinst opleveren. Met de hand schaaf je fracties van mm's, machinaal 1mm of meer en dan ben je snel een hoop hout kwijt!
Tel uit je winst...
Deze werkwijze bevalt mij uitstekend, ook zeer goed voor mijn fysieke en mentale gezondheid:).
Herrie en stof tot het absolute minimum beperken.

Een tweede voordeel: Wil je hout echt mooi geschaafd hebben zul je toch altijd handmatig na moeten schaven om machinesporen te verwijderen.
Dat scheelt dan weer een hele hoop schuren (je hoeft alleen nog maar op te ruwen!) en dus weer een hele hoop stof.
Kortom: Lang leve het handwerk!:cool:

Tot zover mijn volledig onbevooroordeelde mening...

Groet,
Hans
 

willem1958

Post veel
28 jul 2015
2.092
3
wormerveer
Wat eigenlijk al bij de voorgaande 2 berichten ook al zo'n beetje gezegd wordt.
Je kan veel winnen als je na de grove maat zagen ziet dat het hout wat gaat trekken dus het op lengte zagen laat je nog even wachten.
Als je je planken wat langer laat dan kan je na het voorzagen en wat laten bijtrekken daarna het op lengte zagen wat weer scheelt bij het vlakken
Je kan door op de hand hier en daar wat schaven bij wat bol hout en aan de uiteinden veel winnen bij het vlakken/van dikte schaven wat je later gaat doen.
Het schaven begin je iets grover en de laatste twee ritjes bijv op een tiende mm, dan heb je meestal al een mooi schaafbeeld als je rekening houd met de draadrichting en als het even kan weinig of geen knoesten.
Zo heb je weinig nawerk voor een mooi glad oppervlak.
En bij inklemmen zodanig je klemmen aandraaien dat de kieren sluiten maar niet knetterhard aandraaien want dan trekt de boel krom en juist dan vooral goed opletten dat de planken mooi gelijk liggen zodat je niet de hoogteverschillen krijgt waar je over praat.
Even droog passen en klemmen voor het verlijmen, dan kan je zien of alle planken mooi gelijk liggen en kan je dan nog eventueel planken in een andere opstelling verlijmen zodat je minder hoogteverschil hebt door (waarschijnlijk) spanning in je hout.
 
Laatst bewerkt:

Bijtel

Oud hout
31 jan 2012
3.108
239
Goeree-Overflakkee
Bedankt voor de suggesties. Dat van de spanningen wist ik niet. Zie wel regelmatig door het schulpen dat er veel spanning in het hout zat. Misschien soms wat lastig in te passen. Als je eenmaal bezig bent, wil je graag door met de klus. Het selecteren en de volgorde van haaks/vlakken ga ik (nog) meer op letten. Sommige dingen zijn wel behelpen met een kleine vlakbank (Kity).

Het handmatig voorvlakken is een goed idee. Dit soort klussen doe ik zoveel mogelijk machinaal, maar de grootste ongelijkheden er handmatig uit halen kan wel voordelen hebben. Handmatig haaks schaven zie ik niet zitten.

De verbindingen maak ik liever zonder deuvels of andere hulpmiddelen omdat het later nog op maat gezaagd moet worden, en er profielen aan geschaafd worden. Nu ben ik bezig met deuren. Ik heb bij de proefversie in de sponning al een paar deuvels in beeld :( Dit hangt uiteraard van de klus af. Ik gebruik voor andere verbindingen wel vaak deuvels.

De planken droog passen doe ik al. Daarmee pas ik de kromme planken een beetje bij elkaar. Blijkbaar lukt het vlakken van de langskant niet echt goed. Of toch door de spanning in het hout.

Onzichtbaar metaal in het hout vind ik uit den boze. Dat wil je ook niet tegenkomen bij het zagen of frezen. Ik vind dat hout ook altijd herbruikbaar moet zijn.
 

willem1958

Post veel
28 jul 2015
2.092
3
wormerveer
Onzichtbaar metaal in het hout vind ik uit den boze. Dat wil je ook niet tegenkomen bij het zagen of frezen.

Ik haal wel 'ns een oude tafel op bijv en heb speciaal hiervoor een metaalscanner gekocht voor nog geen 4 tientjes en meteen bij de eerste tafel had ik er nut van omdat er schroeven in verwerkt zaten die je aan de buitenkant niet kon zien. Dat scheelde me in ieder geval een zaaglint plus de schrik die je altijd hebt als je met een machine in het metaal duikt.
Moet er ook niet aan denken dat dit gebeurt op de vlak/vandiktebank met de messen!
Ik heb 'm al eerder op het forum geplaatst maar als je interesse hebt, hier vindt je 'm en scan je al je oude hout voor je het gaat verwerken, altijd safe op deze manier.
https://www.conrad.nl/nl/detectieap...ferrometaal-non-ferrometaal-62616-814691.html

Blijkbaar lukt het vlakken van de langskant niet echt goed

Bedoel je het haaks vlakken?
Dat kan te maken hebben dat je geleider een beetje doorbuigt als je er met je hout langsgaat.
Die geleiders daar zit nog wel 'ns speling in.
Als je bedoelt het gewoon vlakken op de tafel dan is het echt een kwestie van goed afstellen en met een stalen lineaal even kijken of je tafels nog mooi vlak zijn en controle of je messen over de hele breedte op gelijke hoogte afgesteld staan.
Wat ook kan als je vaak hout haaks schaaft op dezelfde positie dat je messen aan de kant van de geleider wat verder afgesleten zijn met als gevolg dat als je daarna gaat vlakken dat je plank bij de geleider minder afgenomen wordt.
De enigste manier om regelmatige slijtage op je messen te krijgen is de geleider regelmatig verplaatsen over de breedte van de tafel als dat op je bank mogelijk is en anders vaker messen stellen.
 

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.