Nooitgedagt werkbank opknappen

[Sebasel]

Ik maak vaker foto’s van mijn werkstukken en het maakproces om te posten op het forum, zodat ik niet alleen lees maar ook bijdraag.
Ditmaal heb ik mij ook de tijd genomen om wat tekst te schrijven en het te plaatsen.
Ik heb enkele jaren geleden een mooie nooitgedagt-werkbank aangeschaft (ruwweg 130 x 85 cm en 88 cm hoog). Deze had ik overgenomen van Marktplaats van de eerste eigenaar. Hij was niet te zwaar gebruikt, behoudens dat hij last van vocht-schade had. Het werkblad was daardoor niet al te recht en sommige lijmnaden waren wel erg breed geworden. Toch heb ik jarenlang leuke projecten kunnen doen en had ik een plek waar het werkstuk werd vastgehouden tijdens het schaven.


Ik speelde al een tijdje met het idee om mijn werkbank te upgraden. 10 cm Hoger maken, zwaardere poten en een stevige voorschoot zodat ik een meubelmakersbankschroef kan plaatsen. Paar weken geleden heb ik namelijk een oude record 53e meubelmakersbankschroef op Marktplaats aangeschaft. Met quick release-mechanisme.

Maar tijdens het uit elkaar halen van de werkbank vond ik het toch erg jammer om dit stukje Nederlands erfgoed onherkenbaar om te bouwen. Dus: besloten om hem op te knappen. En met behulp van deze werkbank een eigen werkbank te maken met de meubelmakersbankschroef en de oude daarna te verkopen.
Het plan was er. Dus tijd voor uitvoering.

 

[Sebasel]

Omdat het werkblad vochtschade had gehad, was het blad onvoldoende recht en werkte de kopse bankschroef niet geweldig (werkstuk schoot snel los). Ik had de werkbank als voorbeeld, toch heeft het ontzettend geholpen om diverse topics over het bouwen van werkbanken (met handgereedschap) door te nemen. Dan weet je met lijmen (foto’s later) waarop te letten.

Ik heb via de zoekmachine diverse topics (herhaaldelijk) gelezen. En wil er eentje uithalen wegens het duidelijke fotoalbum: Werkbank naar werkplan van Paul Sellers Heeft mij erg geholpen om te weten waarop te letten. (@Nerf : dank voor dat mooie verslag).

Over het uit elkaar halen van de werkbank: ik heb het blad bijna geheel uit elkaar gehaald. Dit waren een 9-tal beuken balkjes. Ik heb de 2 balkjes met de gereedschapsbak in elkaar laten zitten. Hadden geen vochtschade en waren recht. De rest voornamelijk met 2 oude plamuurmessen en een stalen hamer in de lijmgroeven los kunnen slaan / wiggen / wiebelen, …. En op één lijmverbinding na heb ik alles zonder al te grote kleerscheuren uit elkaar weten te krijgen.

 

[Sebasel]

Vervolgens heb ik met diverse schaven de hout- en lijmresten van de verbindingen strak geschaafd. Hierdoor is de werkbank alles bij elkaar 2,5 á 3 cm smaller geworden. Dit werd enerzijds veroorzaakt doordat de balken (vooral verticaal) kromtrokken toen ze uit elkaar waren gehaald. En dit moest worden rechtgeschaafd.
Anderzijds had ik nog voldoende te leren wat betreft schaven; zeker wat betreft het schaven van gebruikt hout. Overigens heb ik met klemmen van het droge hout en goed klemmen tijdens lijmen veel recht gekregen. Maar ik vond het een interessant (natuur)fenomeen en dit had ik niet zo verwacht.



Op de foto’s zie je goed de rotzooi die zich had opgehoopt in de naden. Die heb ik eerste met een schraapstaal weggehaald, wat ik gemaakt had van een oud zaagvlad. En vervolgens met een drietal schaven. Het blokschaafje links had ik een tijdje terug aangeschaft samen met wat ander gereedschap en werkte verrassend makkelijk en snel! Ik heb een paar houten Ulmia schaven en die zoeven heerlijk licht door het hout heen.



Jullie zien hier ook dat ik het onderstel niet onder handen heb genomen en in originele staat heb gelaten. Ik had een plank met 2 balkjes voor de rechtheid eronder en een dwarsplankje bovenaan op het onderstel geklemd en tegen de muur gezet. Dit werkte prima voor het schaven van de beuken balkjes.

 

[Sebasel]

Ten aanzien van lijmen heb ik nog het nodige te leren. Ik denk (achteraf) dat ik de lijmklemmen minder strak had moeten aanspannen. En wellicht dat sommige lijmgroeven daardoor niet recht belast zijn geworden. Ik heb een paar kleine oneffenheden in de lijmnaden (zien jullie op latere foto’s wellicht terug). Maar kan er prima mee leven.

Ik heb de balkjes in 3 etappes gelijmd. Na de eerste lijmetappe kreeg ik in de gaten dat ik goed moest gaan kijken zodat de gaten voor de bankhaken haaks bleven. Uiteindelijk ben ik best ver gekomen met op gevoel te werken. Enige wat paar mm speling had was de (relatief korte) voorschoot (de hoek was net groter dan 90 graden). Deze heb ik achteraf moeten bijschaven zodat het mooi haaks werd.

 

[Sebasel]

Het vlakken van het werkblad. Ik had de balkjes voordat ik deze demonteerde aan de onderzijde aangetekend zodat ik wist welke waar was (en olie- en verfvlekken hielpen aan de bovenzijde een handje mee). En ik heb alle balkjes teruggeplaatst in de volgorde van voor demontering. Schaven vind ik altijd een leuk karwei om te doen. Er zijn een paar speciekuipen schaafsel van de bank af gekomen.

 

[Sebasel]

Na het grovere werk werd het tijd voor haaks schaven. Van zowel het werkblad als de voorschoot (waar de bankschroef tegenaan sluit).

Om te kijken of alles recht is, heb ik gebruik gemaakt van lange waterpassen. Werkt prima om snel inzicht te geven. En met een antieke (?) combinatiehaak, welke mijn favoriet meetinstrument is.


Ik heb hier diverse schaven uitgeprobeerd en geslepen. Van zowel stalen schaven tot houten. Ik wist dat vlijmscherpe beitels, smalle mondopening en goed ingestelde schaven het schaven snel gemakkelijker maken. Daarnaast ook gewerkt met schraapstalen en zelfs voor de eerste keer met een schraapschaaf. Die viel niet tegen.

 

[Sebasel]

Tot slot de afwerking.
Ik heb de werkbank nu eenmaal ingeolied met lijnolie (met wat terpentine erin). Ook de onderzijde heb ik gedaan. Het onderstel, de gereedschapsbak en de houten onderdelen van de werkbankklemmen heb ik ook geolied en in de originele staat gelaten. Ik vind dat je best mag zien dat het een gebruikte werkbank is.



Nadeel is nu dat mijn vrouw hem te mooi vindt geworden en niet wil dat ik hem weg ga doen als ik met deze werkbank zelf eentje gemaakt heb.
Zelf ben ik ook erg tevreden met hoe het uitgepakt is. En deze ervaring heeft mij geleerd dat ik met een gerust hart bijvoorbeeld een werkbank kan gaan maken.

 

[Roel22]

Mooi project, goed bezig. En blijf naar je vrouw luisteren, daar ga je nog een hoop lol van hebben.

 

[Sebasel]

Mooi project, goed bezig. En blijf naar je vrouw luisteren, daar ga je nog een hoop lol van hebben.

Happy wife, happy life
Dus dat moet wel goedkomen. … Alhoewel ik van haar wat gereedschap mag (moet) wegdoen! Kan ik haar niet geheel kwalijk nemen. De fietsen passen af en toe niet in de garage

 

[Rdl]

Fietsen horen ook buiten