Hoe vorm ik schaaldelen om naar massief houten panelen?

[Thomas Caesens]

Ik heb onlangs een partij boolplanken (schaaldelen) kersenhout gekocht, 300 tot 500 breed, 3000 lang en 70 dik. De boolplanken hebben minimaal 10 jaar in een droge houtopslagruimte gelegen van een houthandelaar. Ik meet een vochtigheid van ongeveer 11-12 percent.

Mijn bedoeling is om hieruit voorpanelen te maken voor een reeks schuiven van 500 tot 900 breed en 300 tot 500 hoog, telkens met een dikte van 20 mm. De planken zou ik tot panelen lijmen en daarna verticaal op het voorpaneel van de schuifbak vast vijzen. De schuifbak zelf zou ik uit multiplex maken van 16 dik.

Bij een proefproject kreeg ik nogal wat problemen met scheurvorming (vooral bij de donkere delen). Uit 1 schaaldeel van 50 op 300 op 3300 haalde ik slechts één voorpaneel van 900 op 700 op 20 door de veelvuldige scheuren. Het hout (uit een andere partij) was toen echter nog erg vochtig (25 percent), wat wellicht de oorzaak was.

Welke stappen onderneem ik het best om zonder teveel kleerscheuren van een schaaldeel tot een massief voorpaneel te komen?

In welke volgorde wordt het best gewerkt voor volgende acties:

• Het schaaldeel schulpen (de breedte verschilt sterk)
• Het schaaldeel naar 2 planken van ongeveer 30 mm dikte laten verzagen (horizontale opdeling)
• Het schaaldeel naar 600 mm lengte verzagen, dus 5 stuks uit 1 schaaldeel (verticale opdeling)
• De planken op breedte zagen

Waar moet ik op letten tussen elke stap?

• Moet ik het hout een weekje laten rusten tussen elke stap?
• Wanneer moet ik het hout klemmen om vervorming tegen te gaan?
• Moet ik het hout onmiddellijk na de horizontale opdeling ook naar een dikte van 25 schaven aan de niet-verzaagde kant (zodat zowel boven als onderkant gelijkmatig blootgesteld worden)?
• Kan ik iets doen om te vermijden dat het hout “scheurt” (met de nerf mee)?
• Tot welke breedte verzaag ik best de planken?
• Kan ik het hart van het hout behouden of moet dat er uit gezaagd worden?

Dank voor jullie adviezen.

 

[MarcelvdW]

Ik denk dat de scheurvorming die je bij je proefproject hebt ervaren vrijwel volledig door de hoge vochtigheid (en het daarna drogen) is gekomen.

Je zou eens een proefstuk van het droge hout kunnen nemen, die 60 cm bijvoorbeeld die je straks wilt gaan gebruiken. En die verzagen en schaven, en kijken wat het doet.

Het hart is zeker scheurgevoelig, laat dat er om te beginnen in, dan zie je wat er gebeurt.
Ik zou het preventief -als het niet al gescheurd is- eruit zagen.
Hoeft niet veel te zijn overigens, strak langs het hart is vaak al voldoende.

Als je hout goed droog is kan je alle stappen achter elkaar doen, zonder wachttijd tussendoor.

Dat over droog en scheuren.

Maar ik zou ook kijken naar hoe je wilt opbouwen wat je gaat maken:
(taalverschil Vlaams - Hollands is een schuif of een schuifbak een lade?)

Begrijp ik goed dat je een constructie wilt maken van 16 mm multiplex,
en die dan bekleden met 20 mm kersen?

Of een ladebak met een front van kersenhout?

 

[ZotVanHout]

welkom als nieuw lid !

schulpen
=> max 150 breed - bij breder krijg je te veel kans op kromtrekken

de breedte verschilt sterk
=> puzzelen om geen te kleine en daardoor onbruikbare breedtes te krijgen

naar 2 planken van ongeveer 30 mm dikte laten verzagen
=> ok - kan je in principe zelf als je een zaag hebt die min 1/2 van de breedte hoog staat

naar 600 mm lengte verzagen, dus 5 stuks uit 1 schaaldeel
=> zou ik zeker niet doen, want daardoor heb je misschien 2 lengtes van 600, allebei onbruikbaar, omdat er een fout in zit, terwijl je in het midden van die 2x600 misschien toch bruikbaar 600 hebt

planken op breedte zagen
=> uiteraard je dit pas op het laatste

? en wat met vlakken + vandikten ?

De planken zou ik tot panelen lijmen en daarna verticaal op het voorpaneel van de schuifbak vast vijzen
=> meestal zet men de planken horizontaal - bij vertikaal krijg je een max aan kopse kanten - en zichtbaar !

 

[Thomas Caesens]

Beide bedankt voor jullie adviezen.
Het project is idd een ladebak uit multiplex, waar het voorpaneel in kers wordt aan vastgevezen.
Bij mijn proefproject bleek kers zich heel goed kops te laten frezen, zodat ik er over de gehele bovenkant een "greep" kan uitfrezen. Dat geeft een fraai resultaat.
De reden om vertikaal te gaan is dat de tekening van de nerf dan netjes doorloopt van de onderste naar de bovenste schuif.

Eeens planken verzaagd zijn en geschaafd tot 25 mm, zal ik deze lijmen, voor dosse hout telkens met ringen in afwisselende richting.
Daarna schaven langs beide kanten tot 20 mm. De randen schuin affrezen zodat ze er minder zwaar uitzien. Dan het geheel vastvijzen op de lade.

 

[boertje125]

je kan er ook voor kiezen om die delen van 70 dik eerst te vlakken en op dikte te maken
en dan te verzagen in strookjes van ca. 25 dik.
deze kantel je een kwartslag en lijmt daarvan je paneel m.i heb je dan meer paneel uit het zelfde hout maar je kijkt wel tegen een kwartiers paneel aan

 

[ZotVanHout]

je kan er ook voor kiezen om die delen van 70 dik eerst te vlakken en op dikte te maken
en dan te verzagen in strookjes van ca. 25 dik.
deze kantel je een kwartslag en lijmt daarvan je paneel m.i heb je dan meer paneel uit het zelfde hout maar je kijkt wel tegen een kwartiers paneel aan

dus latjes van 70 x 25 bruto
die zijn inderdaad op de kant van 25 overwegend kwartiers
en nogmaals inderdaad . . . dan is er veel minder houtverlies
en als er veel barsten in zitten, wschlk nog veel minder verlies dan bij herzagen van de dikte

 

[Thomas Caesens]

Dat is een origineel idee. Alleen zouden dat dan wel heel smalle planken zijn. Op planken die dosse zijn heeft dit wel zin en afgewisseld met die uit een plank die overwegend kwartiers is. Dan kan ik smalle en bredere planken met elkaar afwisselen.

 

[Thomas Caesens]

Aanvullend nog wat feedback over mijn proefproject.
De vochtigheid was toch nog 14 percent wanneer ik het paneel heb vastgevezen op de ladebak (om de 17 cm een vijs).
Dat was niet slim want het hout krimpt dan nog aanzienlijk (op 17 cm is er 0.5mm krimp bij dosse per 1 percent vermindering in vochtgraad.)
Op 12 uur tijd scheurde de plank al over de gehele lengte op het deel dat dosse is:



Het paneel er dus snel afgehaald, barsten in de delen in kwartier zou maar een kwestie van meer droogtijd geweest zijn.
Dus: eerst het paneel op locatie laten drogen en dan pas vastvijzen!
Alternatief is een schuivende zwaluwstaart verbinding over de hele lengte van het paneel (haaks op de nerf) en alleen de lat in zwaluwstaartprofiel vastvijzen. Dan heeft het paneel geen weerstand bij het krimpen. Ik verwacht in dit geval toch nog een krimp over de hele lengte van 8 à 12 mm...

 

[Paul90]

Hoe is het paneel vastgeschroefd? Zo'n breed paneel moet altijd kunnen werken. Mits goed opgehangen, had dit paneel niet mogen scheuren door de droging die je beschrijft.

 

[Thomas Caesens]

Dat was inderdaad niet slim. Het paneel werd om de 17 cm (horizontaal gezien) vast gevezen op de ladebak (op ongeveen 10 cm van de boven- en onderkant).

 

[ZotVanHout]

Op 12 uur tijd scheurde de plank al over de gehele lengte op het deel dat dosse is

dank om proefkonijn te spelen
dosse krimpt inderdaad het meest

 

[Thomas Caesens]

Hoe is het paneel vastgeschroefd? Zo'n breed paneel moet altijd kunnen werken. Mits goed opgehangen, had dit paneel niet mogen scheuren door de droging die je beschrijft.

@Paul90 : Enig advies over de manier waarop ik het paneel het beste kan ophangen?

 

[Paul90]

Ja, met slobgaten zodat het paneel in de breedte kan bewegen. En niet teveel schroeven. Ik weet niet hoe de achterliggende constructie is, maar ik zou zeggen dat aan de boven- en onderkant een rij schroeven, zo'n 25-30 cm. uit elkaar, meer dan voldoende is.

 

[Thomas Caesens]

Ok. Bedankt voor de tip.

 

[Thomas Caesens]

Het panneel wordt aan een ladebak opgehangen. Deze is uit multiplex van 16 mm. Ik zou met mijn Domino freesmachine de slobgaten kunnen uitfrezen. Ik vrees echter dat de kop van de vijs niet vlot zou schuiven in de multiplexplaat en eerder zou gaan scheeftrekken, tenzij ik de vijzen heel los laat, maar dan 'hangt' het paneel te los. Een soort geleider zou hier van pas komen.
Ik heb wat moeite om zo een plaatsje als geleider te vinden...
Wat in de buurt komt is een Fischer DPP 65, waarvan hieronder een afbeelding:


Iemand een beter idee of kent iemand een alternatieve geleider?

 

[Paul90]

Carrosserieringen. En vooral niet te vast aandraaien.
Het hoeft ook niet zo los dat het met de hand te schuiven is. Je hebt ondervonden wat voor krachten er spelen bij werking van het hout, dus het lukt wel om die schroefjes te schuiven in de slobgaten.

Eventueel kan het middelste dat geen slobgat zijn, voor de uitlijning. Als het paneel voor de rest maar naar beide kanten kan bewegen.

 

[Thomas Caesens]

Carrosserieringen. En vooral niet te vast aandraaien.
Het hoeft ook niet zo los dat het met de hand te schuiven is. Je hebt ondervonden wat voor krachten er spelen bij werking van het hout, dus het lukt wel om die schroefjes te schuiven in de slobgaten.

Eventueel kan het middelste dat geen slobgat zijn, voor de uitlijning. Als het paneel voor de rest maar naar beide kanten kan bewegen.

Dat maakt het een stuk eenvoudiger. Dank voor tip.