Historische houtbewerkingstechnieken

[Cor Knops]

Hallo beste houtbewerkers !

Ik ben restaurator van boeken van beroep en kom zeer regelmatig boekbanden tegen met houten platten (in de leren 'kaft'; wij noemen dit een 'band'). Ik heb het hier over boeken uit (of in ieder geval gebonden in) de 16e en 17e eeuw. Voor zover ik begrepen heb is er pas machinaal gezaagd hout vanaf het midden van de 17e eeuw.

Waar ik naar op zoek ben zijn bronnen m.b.t. de laten we zeggen houtbewerkingstechnieken van vóór plusminus 1600. Dus welke gereedschappen had men toen (vijl?) en op welke manieren werden die gebruikt.

Het liefste zou ik natuurlijk een website vinden die dat allemaal netjes uitlegt maar die heb ik nog niet gevonden. Dus zijn alle tips welkom, ook literatuur (mag ook engels of duitstalig).

Bijgaand een foto van een nieuw gemaakte 'platkern' met er naast het door wormvraat aangetaste origineel (circa 1570).

Attached files

 

[Seek]

Dat werd (hoogstwaarschijnlijk) gewoon met de hand gezaagd en daarna glad geschaafd. Een schuin kantje eraan schaven is ook geen heksenwerk.

 

[Athanor]

Hallo Cor,

Welkom op het forum! Als oud-graficus goed om weer te horen dat er nog andere woorden voor "kaft" zijn Ooit van een docent boekbinden geleerd dat een kaft bestaat uit bruin papier (kraft) waarmee je je schoolboek beschermt. Een echt boek heeft een band en een omslag!!

Coko heeft kort geleden een link geplaatst van een amerikaan die video's maakt van het werken met oud gereedschap. Niet zo oud als waar jij naar vraagt, maar interessant om te zien. Zie in het forum op: http://www.woodworking.nl/viewtopic.php?f=3&t=911

Groet van Fons

 

[Cor Knops]

Beste Fons,

Dank je wel voor je reactie. En als "boekenman" ben ik blij dat je het woord "kaft" eveneens beperkt tot een stukje slordig aangebracht papier in tegenstelling tot de edele kunst van het ontwerpen en uitvoeren van boekbanden..... Maar dit is volledig off-topic dus laten we ons beperken tot hout en niet meer....

Ik heb een aantal van de video's bekeken en het is inderdaad interessant en leerzaam (leuk vond ik de show rond 'wood and water'). Ik heb ze uiteraard nog niet allemaal gezien maar is er ook een die specifiek ingaat op zeer oude technieken ?

Hoe dan ook nogmaals de vraag aan het forum: wie weet er meer over historische houtbewerkingstechnieken.... Bijvoorbeeld: weet iemand wanneer ongeveer de eerste houtvijl werd gebruikt ? Ik vraag dit omdat ik GEEN sporen van vijlbewerking aantref op 16e eeuwse bewerkte houten borden van boekbanden...

Groeten,
Cor Knops.

 

[WR1944]

Zonder terug te vallen op een wetenschappelijke achtergrond durf ik te stellen dat zodra de mensheid de beschikking had over hardere materialen dan hout, men daarmee ook het hout bewerkt heeft. Denk aan de vuurstenen messen, bronzen bijlen en dergelijke uit de oudheid. Veel huidige handgereedschappen hebben een eeuwenlange ontwikkeling doorgemaakt. Het is moeilijk te zeggen op welke datum men de zaag, de schaaf of de beitel uitvond.
Met het beschikbaar komen van kracht uit water- en windmolens is ook de houtbewerking gemechaniseerd. Denk aan de zaagmolens. Dat was dan meestal wel een grove voorbewerking.
Met de stoommachine kwam er een betrouwbare bron van kracht beschikbaar en toen ging het in rap tempo verder. In de tijd van Da Vinci waren er al met de voet aangedreven draaibanken, met stoomkracht werden ze natuurlijk groter en sterker. In vergelijking met de staalindustrie is de houtindustrie flink achtergebleven met het mechaniseren. Pas toen in de tweede helft van de 19e eeuw de vraag naar meubels en houtproducten voor de woningbouw enorm toenam, kwam de mechanisatie flink op gang. Vooral door de toepassing van electromotoren zijn we snel naar de huidige situatie geevolueerd.

 

[tuoh]

Beste Fons,

Dank je wel voor je reactie. En als "boekenman" ben ik blij dat je het woord "kaft" eveneens beperkt tot een stukje slordig aangebracht papier in tegenstelling tot de edele kunst van het ontwerpen en uitvoeren van boekbanden..... Maar dit is volledig off-topic dus laten we ons beperken tot hout en niet meer....

Ik heb een aantal van de video's bekeken en het is inderdaad interessant en leerzaam (leuk vond ik de show rond 'wood and water'). Ik heb ze uiteraard nog niet allemaal gezien maar is er ook een die specifiek ingaat op zeer oude technieken ?

Hoe dan ook nogmaals de vraag aan het forum: wie weet er meer over historische houtbewerkingstechnieken.... Bijvoorbeeld: weet iemand wanneer ongeveer de eerste houtvijl werd gebruikt ? Ik vraag dit omdat ik GEEN sporen van vijlbewerking aantref op 16e eeuwse bewerkte houten borden van boekbanden...

Groeten,
Cor Knops.

Hallo Cor,

geen idee wanneer de eerste vijl werd gemaakt of gebruikt, maar ik weet wel dat een houtvijl geen belangrijk stuk gereedschap was, en nog niet is voor de houtbewerker.

De vroegere vaklui werkten zoveel mogelijk met snijdend gereedschap zoals: handbijl, verschillende dissels, haalmessen, beitels, spanzagen, reischaven, etc....( veel van deze gereedschappen waren al bekend bij de Egyptenaren, al of niet in brons)
De graad van afwerking die deze mensen bereikten met een simpel haalmes lijkt nu onwaarschijnlijk.
Ben bijna zeker dat de facetkanten aan de platten er zijn aangesneden met een haalmes, enkele halen en klaar is kees.Ook voor het snel versmallen van een plank werd het haalmes gebruikt, een schaaf kwam er niet meer aan te pas.

Had men kleine en dunne plankjes nodig dan werden deze gekloven uit een stamdeel met mooie rechte draad, dit had als voordeel dat het gekloven stuk niet meer werkte(=kwartiers hout), dit deel werd nadien met haalmes of schaaf mooi glad afgewerkt.

Pennen afronden deed men met de beitel, gaten werden voorgeboord met de avegaar, en nadien recht uitgehakt met de schiet- of gatbeitel.

Met deze paar gereedschappen bouwde men alles, schepen, houten huizen, meubels, karren,etc...

Als ik dan nu eens rondkijk in mijn atelier heb ik vandaag de dag toch heel wat meer gereedschap nodig om iets ineen te steken :lol:


Mvg,

André

 

[Aad]

Wellicht kunt u via de volgende site antwoord krijgen op uw vragen: http://www.ambachtengereedschap.nl/

M.vr.groet,

Aad.

 

[Cor Knops]

Beste Aad, André en WR1944,

Heel erg bedankt voor jullie opmerkingen en links. Inmiddels begint zich bij mij al een voorzichtig beeld te vormen van hoe er vroeger met hout werd gewerkt. Er is nog steeds een hoop te leren natuurlijk dus ik speur verder.

Groeten,
Cor Knops.

 

[jan pranger]

Hallo Cor.
Bij het surfen op dit forum kwam ik jouw vraag tegen over oude houtbewerkingstechnieken.
Misschien heb je iets aan het museum voor oude technieken in België:www.mot.be
Daar vind je een grote verscheidenheid aan informatie en verwijzende sites m.b.t. oude ambachten, gereedschap en techniek.
vr.gr Jan Pranger.
http://www.arstorno.nl

 

[schrijnwerker]

Je had link van de foto verkeerd geplaatst.
Ik denk dat je per ongeluk twee keer op de knop "img" hebt gedrukt

 

[Cor Knops]

Beste Don,

Weet je toevallig nog welke website ??

Groeten,
Cor.

 

[Cor Knops]

Hallo mensen,

Ik vond (n.a.v. een van de afleveringen van Woodwright's Shop) een interessant artikel over Peter Follansbee die historische technieken bestudeert en toepast:

http://www.greenwoodworking.com/PeterFo ... uthing.pdf

 

[Houtwurm]

http://www.cubra.nl/specialebijdragen/v ... agerij.htm

op bovenstaande link nog een prachtige zagerij met een krasse 85 jarige zager !
en er liggen in de tuin nog fundamenten van een 18e eeuwse zaag ....!!