Duitse schaven

[knotwilg]

Vanochtend maar eens de knoop doorgehakt om me in het Duitse 2e hands gebeuren te storten. Twee schaven gekocht en ze zijn twee uur later al onderweg. Een ECE Raubankhobel en een ECE Putzhobel, amper tot niet gebruikt voor een fractie van de nieuwprijs.

Tijdens het struinen kwam ik heel wat merken tegen waarvan alleen ECE en Ulmia me bekend zijn. Anderen, Steiner, Baldauf, Famos, Ott, niet. Is er iets over de kwaliteit die die merken leveren te zeggen.

Het ziet er voor mij allemaal heel erg het zelfde uit. Traditioneel hout met een iets gekromd handvat en een haagbeuk zool. Onderzoek leert ook dat er een aantal Din normen bestaan voor schaven en schaafbeitels, wat de gelijkvormigheid natuurlijk in de hand werkt.

Wat me ook opvalt is dat de variaties in lengte bij de verschillende schaven veel minder is dan bij bijvoorbeeld het rijtje Stanley nummers.

Voor wie niet in het Duitse houtbewerkersidioom thuis is een lijstje:

Schrupphobel
45 graden, smal 33mm, 240 mm lang, rond geslepen
grote afname

Schlichthobel
45 graden, 45-48-51 mm, 240 mm lang
recht geslepen, grote afname en voor kopshout

Doppelhobel
45 graden, 48 mm, recht geslepen, 240 mm lang
spaanbreker, vlakken kleinere werkstukken, opschonen oppervlak
(het europese equivalent van de jack plane?)

Kurtzraubank, Raubank, Fugbank
45 graden, 48-60 mm, recht geslepen, 40-45 cm, 60-65 cm, 80 cm lang
vlakken grotere werkstukken en planken voor verlijmen.

Putzhobel, Halblanghobel
48-50 graden, 48 mm, 220mm, 400mm lang, recht geslepen
spaanbreker, glad maken van oppervlakken
Reformputzhobel - bied als extra een instelbare mondingsopening.

Ga ik na al dat geschaaf dan toch nog fit het nieuwe jaar in

 

[hdv]

Voor de geïnteresseerden hieronder de vertalingen, zoals ik die ooit heb geleerd:

Schrupphobel -> Roffelschaaf [Engels: Scrub plane]
Schlichthobel -> Bankschaaf, voorrijschaaf [Engels: Jack plane]
Doppelhobel -> Bankschaaf, voorrijschaaf [Engels: Jack plane]
Kurtzraubank -> Bankschaaf, voorrijschaaf [Engels: Jack plane]
Raubank -> Reischaaf, reischaaf (ja echt, beide namen worden gebruikt) [Engels: Jointer plane]
Fugbank -> Reischaaf, reischaaf [Engels: Jointer plane]
Putzhobel -> Zoetschaaf [Engels: Smoothing plane]
Halblanghobel -> Die kende ik nog niet.
Reformputzhobel -> Zoetschaaf [Engels: Smoothing plane]

Zoals zeer terecht opgemerkt hierboven zijn de verschillende typen schaven niet in alle regio's hetzelfde. Het lijstje hierboven moet je dus als "ongeveer" interpreteren. In de Duitstalige landen en bij ons zijn niet alle typen schaven conform het Stanley naamgevings/nummeringschema ontwikkeld, laat staan bekend.

 

[knotwilg]

Ah, dank je. Daar zat ik een beetje mee te worstelen omdat ik "woorden te kort kwam". Het is altijd weer opvallen hoe enorm veel jargon er in het Duits is voor ieder miniscuul aspect van een ambacht. Er zijn er voor de schaven nog veel meer Simshobel, Absatz-Simshobel, Grundhobel, Einhand-hobel en velen ook in een enkel of doppel uitvoering, met spaanbreker.

De Schlichthobel is een schaaf die ik niet kan plaatsen. Wordt die na de roffelschaaf gebruikt of in plaats er van?

EDIT: of moet ik de Doppelhobel eigenlijk gewoon als een Doppelschlichthobel zien?

 

[Handtools only]

een schlichthobel is een schaaf met alleen een schaafbeitel(geen keerbeitel).
Deze wordt gebruikt om grof werk te doen,dat wel zeggen het hout klaar
maken voor het vlakken met de 7 en af te werken met een 4 of 4.1/2.

 

[hdv]

Voor zover ik me kan herinneren gebruik je een Schlichthobel of een Schrupphobel, niet allebei. Dit is afhankelijk van hoeveel je weg wilt schaven. Een Schrupphobel gebruik je als je echt heel veel materiaal wilt verwijderen. Kan het iets minder "grof" (maar nog steeds van dik hout zaagt men planken), dan is een Schlichthobel meer geschikt. Daarna gebruik je een andere schaaf om het oppervlak glad en recht te maken.

Volgens mij heeft @Handtools only helemaal gelijk met zijn opmerking dat de Duitsers onderscheid maken in de benaming voor schaven met en zonder keerbeitel. Het is al lang dat ik er woonde, dus ik kan me niet alles meer goed herinneren.

 

[Handtools only]

Heb contact gehad met een oostenrijkse kennis,en een schlichthobel is inderdaad voor minder grof werk.
Deze neemt wel spaanders af maar niet zoals een schrupphobel. een schlichthobel heeft geen keerbeitel,en wordt gebruikt zoals @hdv al aangeeft.

 

[knotwilg]

Ok. Waar ik hierboven spaanbreker schreef bedoel ik dus keerbeitel. Als er een keerbeitel in zit krijgt de schaaf het voorvoegsel "Doppel". Als je naar de afmetingen van een Doppelhobel en een Schlichthobel kijkt dan zijn die in alle opzichten gelijk. Vandaar mijn gedachte een Doppelschlichthobel is wat in de volksmond wordt afgekort tot doppelhobel. Ik ben her en der wel de dubbele combinatie van namen tegen gekomen voor een en de zelfde schaaf.
Ook heb ik al Doppelschrubhobels gezien, maar die schijnen niet veel voor te komen.

EDIT: ik zie dat @Handtools only tegelijk heeft gepost.

Dank. Ik denk dat ik voorlopig de Schlichthobel links laat liggen.

EDIT: een voorbeeld van de dubbele benaming Ulmia Doppelhobel (Schlichthobel)

 

[Dnaleor]

Op welke 2e handssite zoek jij dan knotwilg?

 

[knotwilg]

Kleinanzeigen

Kostenlose Anzeigen aufgeben mit Kleinanzeigen. Gebraucht oder Neu, Privat oder Gewerbe - Jetzt gratis inserieren auf Deutschlands meistbesuchtem Kleinanzeigen-Portal. eBay Kleinanzeigen ist jetzt Kleinanzeigen.

www.ebay-kleinanzeigen.de

dan zoeken op hobel of een van de specifieke schaafnamen of Bosch, Festoo oid. Er is van alles te vinden. Net marktplaats maar dan vriendelijk en correct. De prijzen zijn m.i. netjes, niet spotgoedkoop, niet absurd hoog. Tenminste voor audioapparatuur waar ik in het verleden e.a. van heb gekocht. Er is ook veel DDR spul tussen, niet modieus, wel goed/eerlijk, kan misschien beter staal gebruiken. Duitsland is in nieuwprijzen over het algemeen ~20% gunstiger dan Nederland en dat zie je in 2ehands prijzen terug.

Er zit ook redelijk wat "oud" spul tussen, perfect als je kunt opknappen. Voor mij op het moment niet handig. Hier een voorbeeld, zes schaven voor E50.- In dit geval alleen afhalen en een heel eind jakkeren over de Autobahn.

Verzenden is niet goedkoop, maar het wordt vlot en correct afgehandeld. De twee schaven waren binnen 2 uur na bankoverschrijving bij DHL voor verzending en de plaatjes van het inpakken van de schaven en het verzendbonnetje bij mij.

 

[ornament]

In Duitsland wordt het hout schaven inderdaad anders verdeeld over de verschillende schaven. Zeker als je vergelijkt met Engeland en USA, waar de houten schaven al lang geleden werden vervangen door metalen schaven en waar nu in "Stanleymaten, Stanleyverdeling" wordt gedacht. Hetzelfde met het zaagwerk, dat voornamelijk door enkele kaderzagen werd gedaan. Nu lijken ze erg dol op Japanse zagen.

De Fransen hebben een andere verdeling van zowel het schaafwerk als het zaagwerk. Zij hadden meer soorten kaderzagen en er was een enorme keuze aan zaagbladen voor dit soort zagen.

Over steiner: op mijn werk hebben we één of twee wat oudere werkbankenen zelf heb ik een Doppelhobel van dit merk.

De werkbank is niet erg groot , diep, is op zichzelf wel goed gebouwd . Maar dus een paar maten lichter dan de vroegere Ulmia werkbanken. Maar dat waren dan ook kanjers, zowat het beste dat je kon vinden.

Ik kocht de Doppelhobel van steiner op een rommelmarkt voor 3 euro. Zag er ongebruikt uit en vrij van roest. Die was eigenlijk ook niet te gebruiken want " ze liep niet lekker".
Bij nadere inspectie bleek het bed , waar de schaafbeitel tegen rust, van boven naar het venster toe , bol te zijn. Gewoon recht gestoken met een steekbeitel en schaven maar.
De bouwkwaliteit is verder prima, sterk en stoer en het mes is ook prima kwaliteit. De schaaf is in Beuk en de zool is van haagbeuk. De zool is heel goed met het corpus verbonden.

Groeten
Ornament
www.houtsnijden.eu

 

[knotwilg]

Ik kocht de Doppelhobel van steiner op een rommelmarkt voor 3 euro

Als je er een beetje kijk op hebt denk ik dat je in dit soort schaven voor een habbekrats een hele mooie set bij elkaar kunt sprokkelen. Ik ben echter voor zo nieuw mogelijk gegaan.

Ta.v. de werkbanken heb ik eens gekeken wat er verkrijgbaar is. Er zitten wel bakbeesten tussen
Steiner Hobelbank, Ulmia Hobelbank

Bij de schaven die ik heb gekocht is de Putzhobel is van haagbeuk met een pokhouten zool en de rest, Raubankhobel, Doppelschrupphobel en de Doppelhobel beuk/haagbeuk.

Dank.

 

[knotwilg]

Is een kaderzaag het zelfde als een spanzaag? Gestellsäge?

 

[knotwilg]

Twee Youtube playlists die wel in de draad passen. In de eerste maakt meester Jacob een plankje. Hierbij komt een hele reeks schaven langs en gebruikt hij wel de Slichthobel na de Schrupphobel.

In de tweede geeft hij zijn, werkbank (Ulmia) een opknapbeurt, met de schaven in een prominente rol. Ik heb wel met plaatsvervangend angstzweet gekeken naar het gehannes met het blad van de werkbank

EDIT: een zeer illustratief filmje over schaven, highspeed-macro-opnamen over de invloed van diverse instellingen en afwijkingen aan de schaaf.

 

[ornament]

Is een kaderzaag het zelfde als een spanzaag? Gestellsäge?

Ja , inderdaad, dat is allemaal hetzelfde

groeten,

Ornament

 

[jaap]

Op ons forum is Wolfgang Jordan af en toe actief, forumnaam WJordan. Hij is specialist en verzamelaar van Duits gereedschap en heeft ook een klein museum.

Der Hobeldetektiv | HolzWerken

Wolfgang Jordan weiß sehr viel über historisches Werkzeug. Sein Wissen teilt er gerne online.

www.holzwerken.net

Zijn recept om oude gereedschappen te conserveren http://oldetoolshop.com/jointer/formula.html

Hij kan je vast veel meer vertellen.

jaap

 

[knotwilg]

Op ons forum is Wolfgang Jordan af en toe actief, forumnaam WJordan.

Dank je Jaap, dit heeft me alweer een heel eind op weg geholpen. Op @wjordan 's website staan gereedschapsbeschrijvingen, met natuurlijk de diverse schaven. De beschrijvingen geven me een duidelijker beeld wat er wanneer in welke volgorde wordt ingezet. Het beschrijft ook het gebruik van de Schlichthobel:

"In der Größe entspricht er dem Doppelhobel und geht diesem in der Anwendung voraus. Der Schlichthobel besitzt keinen Spanbrecher, daher muß auf die Faserrichtung geachtet werden."

en bij de Schrupphobel:

"Der Schrupphobel hinterläßt eine wellige Oberfläche mit tiefen Furchen (in Abhängigkeit vom Radius der Schneide), die anschließend mit dem Schlichthobel geglättet wird."

Dank.

 

[knotwilg]

Vandaag eindelijk weer eens redelijk ter been en maar eens met de schaven aan de slag gegaan. De ruwe en ongelijkmatige achterkant van een eiken tafel (80 x 200cm) met de Raubank bewerkt. Pfff, wel lastig, was 40 jaar geleden

In de periode dat ik niet mobiel was meer onderzoek gedaan naar schaven. Het probleem in mijn initiële vraag is het denken in een rijtje. Dit wordt mede ingegeven omdat ze in de Duitse literatuur ook zo opgesomd worden, alsof het een rijtje betreft dat je de een na de ander gebruikt.

Ga je de schaven echter in groepen in delen dan wordt een en ander veel duidelijker:

1. De voorbereiders: Schrupphobel, Schlichthobel
Welke van de twee wordt bepaald door de toestand van het hout en de gewenste afname. Bijvoorbeeld, planken verkregen door splijten, Schrupphobel. Planken verkregen door zagen, Schlichthobel. Het op breedte maken van planken Schrupphobel. Op dikte maken, Schlichthobel. De Schlichthobel kan ook na de Schrupphobel gebruikt worden. Dit hangt af van hoeveel structuur de Schrupphobel achter laat.

2. De vlak- en haaksmakers: Dit is het rijtje Fugbank, Raubank t/m Doppelhobel, aflopend in lengte. De keuze welk is afhankelijk van de lengte van het het vlakken hout. 2x de lengte van de schaaf is wat je met een schaaf kunt vlakken.

3. De gladmaker: Putzhobel.

 

[knotwilg]

Als die beste man dat filmpje nu een half jaar eerder had gemaakt, dan waren al m'n vragen van meet af aan beantwoord geweest:

 

[Nightwatcher]

In Duitsland wordt het hout schaven inderdaad anders verdeeld over de verschillende schaven. Zeker als je vergelijkt met Engeland en USA, waar de houten schaven al lang geleden werden vervangen door metalen schaven en waar nu in "Stanleymaten, Stanleyverdeling" wordt gedacht. Hetzelfde met het zaagwerk, dat voornamelijk door enkele kaderzagen werd gedaan. Nu lijken ze erg dol op Japanse zagen.

De Fransen hebben een andere verdeling van zowel het schaafwerk als het zaagwerk. Zij hadden meer soorten kaderzagen en er was een enorme keuze aan zaagbladen voor dit soort zagen.

Over steiner: op mijn werk hebben we één of twee wat oudere werkbankenen zelf heb ik een Doppelhobel van dit merk.

De werkbank is niet erg groot , diep, is op zichzelf wel goed gebouwd . Maar dus een paar maten lichter dan de vroegere Ulmia werkbanken. Maar dat waren dan ook kanjers, zowat het beste dat je kon vinden.

Ik kocht de Doppelhobel van steiner op een rommelmarkt voor 3 euro. Zag er ongebruikt uit en vrij van roest. Die was eigenlijk ook niet te gebruiken want " ze liep niet lekker".
Bij nadere inspectie bleek het bed , waar de schaafbeitel tegen rust, van boven naar het venster toe , bol te zijn. Gewoon recht gestoken met een steekbeitel en schaven maar.
De bouwkwaliteit is verder prima, sterk en stoer en het mes is ook prima kwaliteit. De schaaf is in Beuk en de zool is van haagbeuk. De zool is heel goed met het corpus verbonden.

Groeten
Ornament
www.houtsnijden.eu

Hoi bij nadere inspectie blijkt mijn beitel op 48 graden te liggen. Als ik het goed begrijp heb jij ook een steiner dobbelhobel? Heb je daar een plaatje van dan kan ik ze een vergelijken? Waar is de dobbelhobel van oorsprong voor bedoelt? Ik lees alle posts wel maar soms doen mijn hersenen krak. Het lijkt net Grieks zeg maar...groetjes mark

 

[ornament]

Ok



groeten,
Ornament