18e eeuws Nederlands schaafje

[Seek]

Omdat ik al een tijdje in de ban ben van Nederlandse schaven kon ik het niet laten om mijn "collectie" uit te breiden met een schaafje uit het gilde tijdperk, de 18e eeuw in dit geval. Niet dat ik dit ding nodig heb of zo, gewoon voor de heb.

En het schaafmakers merk, eerst iets als R of K. Dan het Fleur de Lis symbool en dan een L. Ik kan geen match vinden in het boek van vd Sterre helaas, maar dat Fleur de Lis symbool wijst wel op Amsterdam zo tussen 1700 en 1800.

Omdat jullie allemaal wel de Nooitgedagt schaafjes kennen, hier wat vergelijkende foto's. Zoek de verschillen!

Veel kijkplezier en voor wie meer over dat schaafmakersmerk weet, graag melden!

 

[kaasenco]

Dag Seek en anderen,

Ik ben nieuw op jullie forum. Geweldige plek voor liefhebbers van hout en gereedschappen.

Om je even uit de droom te helpen: het schaafje is helaas niet 18e-eeuws, maar eerder uit het einde van de 19e eeuw. Een dikke eeuw oud dus. Daarmee is ie niet minder interessant. Van de merken weet ik helaas niets; waarschijnlijk waren er rond 1900 talloze kleine gereedschapfabriekjes, als men die schaafjes niet zelf maakte. Dat heb ik ook wel gedaan, maar dan een beetje gemakzuchtig uit een nieuw, recht Nooitgedacht-schaafje. Bedoeld om voor de restauratie van ons huis de juiste profielen aan raamhout en architrafen te schaven; dat werkt mooier dan frezen en schuren..

Groet,
Gert

 

[coko]

Gert, allereerst welkom .
Maar waarom weet je zeker dat de schaaf 19de eeuws is en niet ouder zoals Seek vermoedt?

 

[Dulcimer]

Seek, misschien kun je je schaaf eens op de site van ambacht en gereedschap zetten ( wijlen Gerrit van der Sterre was een van de oprichters ervan). Alhoewel 'n weinig actief forum zitten er wel enkele aktievelingen die veel kennis in huis hebben. Overigens heb ik ook de indruk dat deze schaaf te dateren is ergens tussen 1870 en 1900. Maar die fleur de lis; weet je zeker dat die alleen tussen 1700 en 1800 werd gebruikt?
Wat zegt de beitel? staat er een merk op?
Overigens werden in de 19e eeuw al stempels vervalst; dus 'n stempel wil niet alles zeggen.
Groet,
Frans

 

[Seek]

Aha, nu wordt het interessant! Ik ben heel benieuwd wat jullie argumenten zijn om de schaaf zoveel later te dateren.

Zelf ben ik helemaal geen expert, ik heb alleen maar het boek van vd Sterre goed bestudeerd. In het boek staan een heel stel merken met een fleur de lis, allemaal uit de 18e eeuw uit Amsterdam. Latere merken gaan over op kroontjes of alleen maar de naam of initialen van de maker. Wat je zegt Dulcimer, het zou een vervalst merk kunnen zijn, maar de vraag is dan, waarom? Het is een vrij normaal schaafje, nooit echt veel geld waard geweest. Ik kan me beter bij de mooie gegraveerde zoetschaven voorstellen dat er gefraudeerd werd.

Helaas kan ik op de beitel geen merk meer herkennen, te veel roest.

Andere kenmerken die bij de oude schaven horen. De versiering op de kop. De ronding op de bovenkant van de kop heeft een grotere radius en komt een stuk lager uit. Bij mijn Nooitgedagt schaven is dat detail in totaal zo'n 6-8 mm hoog. Bij deze fleurdelis schaaf is het 12mm.

Het meest opvallend is de versiering in de kop, de twee gutssteken met daartussen het platte vlak. Die laatste is bij alle Nooitgedagt en Peter Duesing schaven die ik ken smal en lang. Vd Sterre noemt de maten 4x25mm, terwijl het bij de schaven uit de gildetijd ongeveer 10x10mm is. Op mijn schaafje meet ik 8x11mm.

Nog een kenmerk is de hoek van het beitelbed. Die is 50 graden. Bij de latere schaven is het 45 graden.

Over de beitel heb ik twijfels of het wel de originele is. Met deze beitel is de schaafmond wel erg ruim en bovenin waar de schacht door het houten blok gaat is wel erg veel zijwaartse speling. Net als bij de nieuwere Nooitgedagt schaven zie ik hier zo'n 2mm speling. Bij een paar oude Engelse schaven die ik heb ik er minder dan een mm speling naast de schacht.

Wat wel weer pleit voor de oudheid van de schaaf is de dikte van de beitel. Die is slechts krap 3mm, in tegenstelling tot de nieuwere profielschaven die op 4mm zitten (ter hoogte van de beitelsnede natuurlijk, ze lopen naar boven toe taps toe). Oudere schaafbeitels waren een stuk dunner dan de beitels uit de 19e, begin 20e eeuw.

Al met al ben ik heel benieuwd naar jullie ideeen en ik zal de foto's zeker ook op Ambacht en Gereedschap zetten.

 

[Dulcimer]

Kees,
Inderdaad interessant om deze schaaf te dateren.
Wat je schrijft over de onwaarschijnlijkheid van een vervalst stempel omdat het een eenvoudige schaaf is moet ik onderschrijven. Wat de fleur de lis betreft; ik denk dat je weet dat wijlen Gerrit v.d. Sterre zijn onderzoek naar de Nederlandse schaven niet heeft kunnen afmaken; in treorie zou de fleur de lis ook daarna nog door een enkeling gebruikt kunnen zijn.
Je hebt deze schaaf erg goed bestudeerd en ik moet zeggen dat je veel argumenten hebt die hout snijden; ik zelf heb geen goede argumenten; je hebt goede foto's geplaatst en mijn gevoel zei mij dat deze schaaf rond 1880-1900 te dateren is o.a. afgaand op de kleur van het hout. Ik ben heel benieuwd wat men bij ambacht en gereedschap ervan vindt.
Frans

 

[Seek]

Ja ook benieuwd wAt ze zeggen op A&G. Wat die kleur betreft. Alleen de onderkant is licht. De bovenkant en de hele blinde zijde is wel donker. Ik denk dat de zool versleten was en een keer hersteld is of misschien zelfs een ander profiel heeft gekregen.