Het haalmes, hoe en wat.

Reinoud

Actieve deelnemer
23 nov 2012
348
0
Dendermonde
@Seek: Ik ga straks misschien toch nog eens de vrouw proberen slijpen op de bandschuurmachine. Heb je hier nog speciale tips voor? Alvast bedankt. Reinoud
 

Seek

Oud hout
10 mei 2009
2.676
3
Nee, niet echt tips, gewoon doen ;). Je legt de vouw eerst met de bovenkant op de draaiende band en dan roteer je het haalmes tot de snijkant de band raakt. En dan maar heen weer schuiven om de hele lengte van het mes te kunnen bewerken. Zet er een emmer water naast met een grote spons om af en toe te kunnen koelen. En neem een nieuwe band, want een oude versleten verhit het staal veel meer. En daarna met wetstenen en een stuk leer aan de slag om hem echt scherp te maken.
 

damien

Actieve deelnemer
21 aug 2011
669
4
Leuven
Hoe ik de vouw ga aanpakken weet ik nog niet, ik heb helaas geen slijpmolen ter beschikking...

Ik heb een smalle bandschuurmachine met een tafel die maar tot 45° kantelde (nu bijgezaagd to 24°). Ik heb daarbij een opstelling gebruikt die van Peter Galbert afgekeken is om de vouw van een nieuwe Kirschen juist te zetten. De vouw stopte op meer dan een mm van de rand.

haalmes slijpen.JPG
 

Heckemann

Post veel
9 feb 2011
1.181
3
zoetermeer.
@Seek: Ik ga straks misschien toch nog eens de vrouw proberen slijpen op de bandschuurmachine. Heb je hier nog speciale tips voor? Alvast bedankt. Reinoud

Ik weet zeker dat er ergens in de wetgeving staat dat het verboden is om je vrouw te slijpen, hoewel ik zelf in het verleden die drang ook wel eens gevoeld heb. Voordat je hier aan begint zou ik ook ruimschoots zaagsel over de vloer strooien en tijdig de buren waarschuwen ivm de te verwachten geluidsoverlast.

:rolleyes:

Groet, Rob.
 

Reinoud

Actieve deelnemer
23 nov 2012
348
0
Dendermonde
Ik weet zeker dat er ergens in de wetgeving staat dat het verboden is om je vrouw te slijpen, hoewel ik zelf in het verleden die drang ook wel eens gevoeld heb. Voordat je hier aan begint zou ik ook ruimschoots zaagsel over de vloer strooien en tijdig de buren waarschuwen ivm de te verwachten geluidsoverlast.

:rolleyes:

Groet, Rob.

:eek::eek::eek::eek::eek:
 

Reinoud

Actieve deelnemer
23 nov 2012
348
0
Dendermonde
@ Damien: Knappe opstelling heb je daar gemaakt, daar kan je vast héél precies op slijpen. Ik had helaas enkel een gewone, niet stationaire bandschuurmachine ter beschikking. Om alles nog wat moeilijker te maken is het mes in twee richtingen gebogen. Hierdoor is het bijna onmogelijk om het op een gewone bandschuurmachine te slijpen. De kans is te groot dat het om zeep zou geholpen worden. Ik ga het dan ook verder slijpen met de hand.
 

damien

Actieve deelnemer
21 aug 2011
669
4
Leuven
is het mes in twee richtingen gebogen
Daarom is de opstelling van Peter Galbert waarschijnlijk veel smaller met een L vormig rustpunt met fijninstelling. Nu mijn tafel naar 25° kan gaan denk ik toch Tuoh zijn opstelling te volgen met een regelvijsje voor de fijninstelling.
PeterGalbert Drawknife grinding.JPG
 

tuoh

Oud hout
Het grote gevaar bij het slijpen van een haalmes uit de losse pols op een bandschuurmachine is dat je eindigt met een bolle vouw. Kan je echter op één of andere manier een slijphulp bevestigen dan is dit gevaar geweken. Die slijphulp kan van alles zijn, zolang het maar een stabiele geleiding garandeert.

Gevaar voor verbranding van de snede loert altijd om het hoekje, eender welke methode je gebruikt. al dan niet snel verbranden heeft veel te maken met de toegepaste staalsoort bij het haalmes.
Deze messen, maar ook oude beitels, schaafmessen, etc. werden vroeger altijd op een watersteen geslepen, daar is er geen gevaar voor verbranden. De tegenwoordige sneldraaiende slijpmachines zijn voor die oude staallegeringen soms teveel van het goede. Heel goed opletten tijdens het slijpen en veel koelen is een must.

Zelf heb ik een slijpsteen op de machine die een koel slijpbeeld geeft, dwz. deze steen verhit het staal minder snel dan de gebruikelijke witte stenen. In gebruik scheelt dit inderdaad een slok op een borrel.




Mvg,

André
 

Seek

Oud hout
10 mei 2009
2.676
3
Is er bij een haalmes een specifiek nadeel aan een bolle vouw? De oudjes die ik hier heb komen allemaal binnen met een bolle vouw, maar ik weet dus niet of dat ergens nadelig voor is.

Ik heb ook een speciale steen op de slijpmachine die heel open en vrij zacht is. Het is een blauwe Norton 3X, 40 grit of zo. En ik kreeg heel snel een "vouw" in mijn slijpsteen! De hoek sleet wel erg snel weg. Nou was dat nogal een dure steen, dus daar was ik niet blij mee ;). Allemaal een kwestie van oefening natuurlijk om echt zo min mogelijk druk uit te oefenen, maar wel iets om mee op te passen.
 

tuoh

Oud hout
Is er bij een haalmes een specifiek nadeel aan een bolle vouw? De oudjes die ik hier heb komen allemaal binnen met een bolle vouw, maar ik weet dus niet of dat ergens nadelig voor is.

Ik heb ook een speciale steen op de slijpmachine die heel open en vrij zacht is. Het is een blauwe Norton 3X, 40 grit of zo. En ik kreeg heel snel een "vouw" in mijn slijpsteen! De hoek sleet wel erg snel weg. Nou was dat nogal een dure steen, dus daar was ik niet blij mee ;). Allemaal een kwestie van oefening natuurlijk om echt zo min mogelijk druk uit te oefenen, maar wel iets om mee op te passen.

Bij het werken met een haalmes ga je snel ondervinden dat een bolle vouw meer weerstand geeft bij het snijden, zeker bij droge en hardere houtsoorten is dit verschil duidelijk voelbaar.

Bij haalmessen werd het slijpen meestal zolang mogelijk uitgesteld, de snede werd dus meermaals gewet, gevolg daarvan is een bolle vouw. Zelf heb ik een hekel aan een bolle vouw, een mooie vlakke vouw werkt plezanter.

Mvg,

André
 

Seek

Oud hout
10 mei 2009
2.676
3
Eigenlijk is dat niet logisch, als je uitgaat van dezelfde snijhoek, dan buigt een bolle vouw juist eerder weg dan een vlakke, waardoor er bij een bolle vouw minder staal in de weg zit. Maar meestal zal door het vele wetten de snijhoek steiler en steiler worden en dat levert inderdaad steeds meer weerstand op.

Maar goed, ik zit nog in de peuterfase wat haalmessen betreft. Ik ga nog eens proberen de snijhoek wat vlakker te krijgen en dan voelen wat dat oplevert.
 

Caspar Labarre

Actieve deelnemer
4 okt 2008
677
0
Perfecte uitleg André, Goed van geest.
Jammer dat ik het nu pas lees, hoewel de bewondering voor een anders uitleg bij mij toch meestal pas komt nadat ik het zelf heb uitgevonden. Misschien word het tijd om wat meer om mij heen te kijken...

Groetend,

Caspar


Vandaag deel II over "het haalmes",

“Het” haalmes bestaat niet, dat mag al duidelijk zijn, er zijn legio verschillende modellen en verschijningsvormen, elke speciale vorm meestal toegespitst op één welbepaalde taak.

Het “U” vormige haalmes is specifiek ontwikkeld voor het uithollen van vlakke delen zoals stoelzittingen, maar het is ook een uitgelezen tool voor de kuiper die er de duigen van vaten mee uitholt.

Het rechte haalmes, waarbij ook de handvaten meestal in het verlengde van het mes staan, je kan het ding het beste vergelijken met een fietsstuur. Voornaamste toepassing is het ontschorsen van boomstammen.

En dan de (licht) gebogen exemplaren, welke meestal in twee richtingen zijn gebogen, veruit de meeste haalmessen leunen aan bij dit ontwerp. Het zijn de alleskunners van de haalmessen. Je vind ze in alle mogelijke afmetingen en diktes, waarbij sommige messen voorzien zijn van een verdunning van het lemmet, enkel de rug heeft de volledige dikte, de rest van het mes is maar half zo dik als de rug.
Deze laatste types zijn voor het meest voorkomende snijwerk het beste qua vorm en snijbeeld. Het grote voordeel schuilt hem in de korte vouw als gevolg van de geringe mesdikte, dus weinig weerstand bij het snijden. De snijhoek is echter identiek aan de andere haalmessen (20°)

De haalmessen waarbij het lemmet overal dezelfde dikte heeft worden soms voorzien van twee vouwen, een grote vlakke vouw met een hoek van 15 à 18°, word aangebracht om het dikke lemmet naar de snede toe dunner te maken, daarna komt de eigenlijke vouw eraan, met een hoek van 20°. Deze secundaire vouw is geen microbevel, maar een volwaardige korte vouw. Andere haalmessen houden het op één vouw. Veel heeft te maken met de houtsoort waar in moet gewerkt worden, bij het werk in harde houtsoorten heb je baat bij een verjongde snede, deze geeft minder weerstand bij het snijden, ook het uitbreken van houtspanen verminderd serieus.

De meeste haalmessen vinden we op rommelmarkten en dergelijke, maar dat zijn meestal lelijk verwaarloosde dingen, slijphoek of vorm van de rugzijde lijken in de meeste gevallen nergens meer op. Nog een gekend euvel zijn de loszittende handvaten, daar moet iets aan gedaan worden, met loszittende handvaten is namelijk niet, of nauwelijks juist te werken.
Werk aan de winkel dus om hier terug een werkende tool van te maken.
Qua staalkwaliteit zijn de aangeboden haalmessen meestal heel behoorlijk, de vroegere fabrikanten wisten waar ze mee bezig waren, dat is wel duidelijk.

Alvorens te beginnen scherpen moet eerst alles ontroest worden, en wat los zit moet terug vast komen te zitten.
Origineel werden de houten handvaten vastgeklonken, men bereikte dit door de arenden doorgaand te maken en eens de handvaten geplaatst een rondsel tussen de onderkant van het handvat en arend te plaatsen, de arend werd vervolgens geklonken, het eindresultaat was een muurvast zittend stel handvaten.

In de loop der jaren komt er helaas altijd wel speling in deze verbinding, wisselende vochtigheid, jaren van misbruik, of gewoon slijtage, etc. De klinkverbinding opnieuw opstuiken lukt slechts zelden, ook omdat ondertussen de arenden teveel speling gekregen hebben in de handvaten.
De enige manier om deze handvaten terug muurvast te krijgen bestaat er in om de ruimte tussen arend en houten handvat op te gieten met epoxy, dat lukt altijd, en is quasi onzichtbaar.

Eens we terug een haalmes hebben, wat ontdaan is van roest en waarbij de handvaten opnieuw muurvast zitten, is de tijd gekomen om het ding opnieuw aan het werk te krijgen.

Slijpen dus, waarbij de vorm nu niet bepaald uitnodigt om aan de slag te gaan met de slijpsteen.
Nou, eens je gezien hebt hoe het moet word dat een klusje van niks.

Volgende aflevering gaan we dus slijpen en afwetten, met als eindresultaat een vlijmscherp en werkend haalmes.

Ook nog wat foto's van diverse haalmessen, met verschillende mesdiktes en de gevolgen daarvan op de snedevorm.


Mvg,

André

Attached files
 

Willem11

Actieve deelnemer
17 nov 2015
135
10
Ik zocht wat informatie over haalmessen....
...en vond dit college van Tuoh.

Dank Tuoh, erg nuttig en interessant!
En het staat hiermee sinds 2014 weer eens bovenaan de lijst... doe er je voordeel mee allen...
 

tuoh

Oud hout
Geen idee, maar de geïnteresseerde vind het toch terug zo te zien:p
Nog een mooi filmpje tegengekomen waarbij heel duidelijk in beeld gebracht word hoe ermee gewerkt MOET worden.

Die mannen hebben heel hun leven met haalmessen gewerkt, en dat zie je eraan.
Het zit hem in de details, heel goed te zien op het einde, waar een bijlsteel word bijgesneden.
 
Laatst bewerkt:

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.