veer/groef, domino, lamello's, etc, tbv onderling verbinden van planken

jpandriesse

Oud hout
17 nov 2009
3.113
365
Het land van Maas en Waal
Omdat ik binnenkort wil beginnen met het maken van het tafelblad (eiken planken, 25x4 cm, lengte 300cm) ben ik op het forum aan het zoeken naar de mogelijkheden om de planken onderling te verbinden. Er is veel te vinden, maar waarom er dan toch nog een topic wordt geopend is als volgt.

1, In de vele topics wordt er met name ingegaan op een van de manieren, maar zonder echt een vergelijk te maken met de andere methoden van verbinding. Graag zou ik hier dus een overzicht maken / discussie met elkaar aangaan over de plussen en minnen van de diverse systemen.

2, Ik speel zelf met het idee om een volledige veer/groef verbinding te gaan maken. Dit omdat ik geen domino systeem heb, mijn lamello maar zozo is kwa nauwkeurigheid en de veer groef mij eigenlijk wel makkelijk en sowieso goed lijkt. Ik kan hier op het forum echter weinig vinden over het maken/toepassen van de veer/groef verbinding en zeker geen handige gebruikerstips over het hoe te doen. Tevens ben ik ook op zoek naar plaatjes van eindresultaten van het resultaat van veer/groef bij gebruik van het zelfde hout en bij het gebruik van een afwijkende houtsoort (vanaf de kop van de plank gezien dan).


Wat betreft punt 1:
"Brand los".

Wat betreft punt 2:
Ik speel dus met het idee om de veer/groef methode toe te gaan passen, door op de zijkanten van de planken een groef te frezen en deze dan te voorzien van een losse veer. Voor het frezen van de groef zou ik dan zoiets gaan halen https://www.ecotools.nl/7-delige-hm-schijffreesset/ en de veer kan gezaagd worden uit het zelfde hout (of een ander, nog te bepalen, houtsoort).
Bij het frezen stel ik mij voor dat ik de boven kanten van de planken bepaal, ongeveer het midden van de plank bepaal en dan met de 6 of 10 mm frees een gleuf frees steeds van de bovenkant af gezien. Op die manier zit de gleuf altijd op de zelfde hoogte. Klopt deze werkwijze en welke dikte frees zou er aangeraden worden?
Wat betreft houtsoort voor de veer. Beste het zelfde materiaal te pakken, of kan een afwijkende soort ook (ivm verschil in werking). Wie heeft er eventueel wat plaatjes (of een linkje naar) van voorbeelden? Vriend Google heeft mij er nog geen resultaat op gegeven.

Graag jullie input, alvast bedankt.
 

tuoh

Oud hout
Nog beter is een tand en groef te frezen, dus geen losse veer, maar eentje aan het materiaal zelf gefreesd. Is nog altijd de oudste (en beste) methode trouwens. Iets bewerkelijker vind ik de losse veer.
De allerbeste keuze is echter een vingerlas, groot lijmvlak en perfect zelfpositionerend qua hoogte.
Bij het gebruik van lamelle's of domino's zie je bij een falende lijmvoeg je eigen voeten door het blad heen:D
De minst te verkiezen methode is "koud" tegen elkaar lijmen, omdat hier het probleem van positioneren de kop opsteekt.

Maar de uiteindelijke keuze word bepaald door de aard van het werk, een meubelpaneel zal je bijna altijd "koud" moeten verlijmen omdat bij het frezen van de bossingen een eventueel aanwezige verbinding zichtbaar word, tenzij je een vingerlas toepast natuurlijk, of het paneel dik genoeg kan blijven om een eventueel aanwezige veer te laten wegvallen in de groef van het regelwerk.
 

Bert Vanderveen

Oud hout
1 sep 2015
2.726
707
Enschede, Twente
Bij 40 mm dikte heb je niets nodig voor de sterkte van de lijmverbinding buiten de lijm zelf. Wat je wilt is dat de boel mooi vlak is na het verlijmen. En dan maakt het niet zoveel uit wat je gebruikt; alles wat je noemt voldoet. Maar in de praktijk loop je tegen problemen aan bij een aantal van die opties.
Ik denk dat je met goed klemmen een heel eind komt (een iets bolle lat over de breedte, om de zoveel cm — 'caul clamp').

Het voordeel van 'koud' tegen elkaar lijmen is dat je aan de zichtbare einden nooit iets raars hebt. Ik zie heel vaak een doorgezaagde lamello of domino bij de mooiste tafelbladen…
 
Laatst bewerkt:

GH1

Post veel
8 aug 2017
1.181
214
Breda en omstreken
Een goed voorbeeld kwam ik laatst tegen in de beschrijving van de bouw van een werkbank.... wellicht een tikje overkill maar het wordt vaker gedaan.

wb.jpg
 

tuoh

Oud hout
Wat punt 2 van je vraag betreft, de freesbitbreedte doet er niet veel toe, met een smalle frees kan je ook een brede groef frezen door de stukken tweemaal door te voeren, éénmaal met de paring op tafel en éénmaal met de onderkant op tafel. Voordeel hier, je groef zit altijd perfect in het midden, nadeel, het machinewerk duurt wat langer. Deze methode gebruik ik altijd bij stukwerk omdat de klus dan sneller klaar is wegens minder stel en paswerk.
Meestal word er inderdaad eerst een paring aangebracht op het hout, en die paringkant (= de mooie zijde) word altijd aangehouden als referentie bij gelijk welke bewerking.

Groefbreedte is meestal 1/3 van de houtdikte.
 

tuoh

Oud hout
Bij 40 mm dikte heb je niets nodig voor de sterkte van de lijmverbinding buiten de lijm zelf. Wat je wilt is dat de boel mooi vlak is na het verlijmen. En dan maakt het niet zoveel uit wat je gebruikt; alles wat je noemt voldoet. Maar in de praktijk loop je tegen problemen aan bij een aantal van die opties.
Ik denk dat je met goed klemmen een heel eind komt (een iets bolle lat over de breedte, om de zoveel cm — 'caul clamp').

Het voordeel van 'koud' tegen elkaar lijmen is dat je aan de zichtbare einden nooit iets raars hebt. Ik zie heel vaak een doorgezaagde lamello of domino bij de mooiste tafelbladen…

Als iets raar ziet op de uiteinden is dat omdat de uitvoerder een serieuze "kemel" geschoten heeft, en niet omdat de gebruikte verlijmmethode niet deugt.
 

jpandriesse

Oud hout
17 nov 2009
3.113
365
Het land van Maas en Waal
Wat punt 2 van je vraag betreft, de freesbitbreedte doet er niet veel toe, met een smalle frees kan je ook een brede groef frezen door de stukken tweemaal door te voeren, éénmaal met de paring op tafel en éénmaal met de onderkant op tafel. Voordeel hier, je groef zit altijd perfect in het midden, nadeel, het machinewerk duurt wat langer.

Ik heb geen freestafel, alleen een zware bovenfrees. Vandaar de keuze om het ineens vanaf de bovenkant te willen doen. Al zijn dit soort planken sowieso wat lomp om over een (hobby) freestafel heen te willen doen en dan is het volgens volgens mij eenvoudiger om de frees naar het werkstuk te brengen ipv andersom.

Wat betreft jouw eerdere reactie om nog beter te kiezen voor een vaste tand of een vingerlas, is het nadeel daarvan niet dat je elke afwijking terug gaat zien? Ik kan me voorstellen dat je bij de losse veer nog iets meer kan smokkelen. Het hout is dan wel door de vandikte heen geweest, maar is evengoed nog best grof en het moet dus, zoals hierboven gemeld, met de hand gefreesd gaan worden.
 

Foexie

Actieve deelnemer
21 mei 2017
65
7
Zelf zit ik ook al een tijdje met een soortgelijk vraagstuk. Zelf had ik bedacht om een mal met de liniaal van de invalzaag te maken waardoor ik een groef kan zagen. Eventueel de plank nog omdraaien waardoor de groef exact in het midden komt en iets breder wordt. Zo krijg je een groef van ongeveer 4mm waar ik erna een los mes in kan lijmen of stukjes mes om de 25cm. Je zou nog met stoppers op de liniaal kunnen werken om te zorgen dat de groef niet tot het einde doorloopt. Zelf wil ik planken gebruiken van minder dan 38mm dik zodat ik het uiteindelijke blad met de invalzaag onder 45° af kan zagen. Zou dit haalbaar.
 

tuoh

Oud hout
Of je de verbinding maakt op een freesmachine of met een bovenfrees maakt niet echt een verschil qua precisie en gemak van werken.
Heel belangrijk, alvorens aan een grote verlijmklus (tafelblad) te beginnen is eerst wat tijd te nemen om de schaafmachine op punt te stellen. Een setje scherpe messen steken voor de klus scheelt je nadien uren en uren saai schuurwerk.
Een GOED geschaafd oppervalk is perfect vlak en spiegelglad, ziet het oppervalk er ruw uit dan is dat meestal veroorzaakt door botte messen en, of, een verkeerde schaaftechniek. Er is dan niet gelet op het draadverloop van het hout tijdens het schaven, met alle gevolgen van dien.

De tand en groefverbinding is in eerste instantie bedoeld om tijdens het lijmen de verschillende delen gelijk te houden, elke vorm van speling is nefast voor het eindresultaat. Hoe strakker de verbinding hoe beter het eindresultaat. Tand en groef, of losse veer en groefverbinding moeten zuigend in elkaar passen. Om hiermee tijdens het lijmen geen problemen te krijgen worden aan zowel de tand als de randen van de groef een vellingkantje geschaafd, deze geleiden de verbinding bij het samenbrengen. Op deze manier ontstaat er geen "gevecht" tussen man en materie bij het verlijmen, de verbinding zoekt zelf haar weg.

Het zijn zulke details die de kans op een glad en strak verlijmd oppervlak sterk vergroten. Het is dan een plezier om een dergelijk oppervlak te schuren en af te werken, hier gaat het schuurwerk misschien een kwartiertje duren inplaats van vele (saaie) uren. De tijd die je investeert in de voorbereiding betaald zich dubbel en dik terug bij de afwerk.


En even een voorbeeld van wat verse messen en de juiste schaaftechniek presteren. Hier op een stuk populier, het hout glanst en hoeft bijna geen nabewerking meer.
Alle andere (frees) bewerkingen lopen dan van een leien dakje, omdat het uitgangsmateriaal al quasi perfect is.
IMG_0806.jpg
 

Stuiver

Actieve deelnemer
12 aug 2016
166
2
Schagen
Het is een heel gedoe...
ik zou voor praktisch hetzelfde geld (als de koop van je freesbitjes) een domino frees huren.
ik heb het niet zo lang geleden voor mijn buitenkeuken gedaan. 40x200 dan welliswaar. 40x250 zijn wel behoorlijke units om dergelijke frezingen in te maken. hoef je niet meer naar de sportschool en je hebt gewoon 2 man nodig om het goed te doen.

in een uurtje heb je alles gefreesd en gedaan met de domino.
en voordeel is dat je de bovenkant van het blad al redelijk vlak hebt uitgelijnd.

en de tijd die het kost om alle veren te maken...
domino's doe je makkelijker een droge passing dan met de veer...

geen twijfel... Domino.
 

tuoh

Oud hout
Heb je ook al eens overwogen om het tafelblad NIET te verlijmen, maar de delen gewoon met t +g ineen te steken en er wat klampen onder te schroeven. Niet voor elk blad geschikt, maar bladen opgebouwd uit recuperatiemateriaal ogen zo veel natuurlijker. De voegen tussen de planken eventueel nog wat accentueren met een veilingkantje kan ook. Als het hout droog genoeg is lukt dit perfect, is het hout nog te vochtig kan je na enige maanden de delen eens opnieuw dicht trekken en de klampen opnieuw vastschroeven. De gaten in de klampen zijn toch als sleuf uitgevoerd, het gaat dus geen probleem geven om de boel even na te spannen.

Even een foto van een (inlands noten) blad dat niet verlijmd is maar waar enkel een paar klampen de boel bijeen houden.
CIMG3632.jpg
 

gpf

Actieve deelnemer
11 aug 2010
545
154
Zutphen
Als gezegd 4 cm kan je koud tegen elkaar lijmen, en zelfs 5 mm kan je zo lijmen
 

jpandriesse

Oud hout
17 nov 2009
3.113
365
Het land van Maas en Waal
Dank voor jullie adviezen. Voor het tafelblad zal ik geen veer/groef gaan toepassen, wellicht enkel een afgeknipt nageltje of een lamello voor het vlak houden tijdens het lijmen, of heel misschien wel zelfs de suggestie van Tuoh om de bladen 'los' te leggen. Dat laatste te bezien als het spul gezaagd is en tegen elkaar aan ligt.


Hoe te denken over planken wel/niet te verbinden bij het maken van deuren? Tzt ga ik ook onze binnendeuren vervangen door zelf gemaakte exemplaren, nu nog niet bekend over de manier van constructie. Kan zijn dat dat 2cm dikke planken worden met aan een zijde een 2cm dik kader, andere optie zou zijn 4cm dikke planken, zonder kader. Zouden jullie dat soort planken onderling verlijmen met een veer/groef verbinding?
 

jpandriesse

Oud hout
17 nov 2009
3.113
365
Het land van Maas en Waal
@Bijtel, Ik probeer hier een algemeen topic over te maken over het gebruik van de diverse verbindingsmiddelen (veer/groef, lamello, domino, etc), waarbij dan de eerste praktijkvraag ging over een tafelblad. Naar mijn idee kan die vraag echter ook gesteld worden voor deuren, meubelpanelen etc., dus mocht jouw antwoord daar in passen dan moedig ik je aan om hier vooral op te reageren.

Als het gaat over de deur constructie (paneel met/zonder kader) dan hoort dat hier idd niet thuis, maar daar ga ik tzt sowieso verdieping op zoeken hier op het forum (eventueel aangevuld met concrete vragen).
 

Bijtel

Oud hout
31 jan 2012
3.097
235
Goeree-Overflakkee
Ik had je vraag ook niet goed gelezen, maar vooral had ik even niet door dat het topic van jezelf is. Sorry daarvoor. Ik laat het verder aan de moderators over of het hier correct staat.

Langskanten kan je altijd lijmen. Als er een verbinding met kopshout nodig is (zoals bij paneeldeuren), is lijm alleen niet voldoende, dan is een houtverbinding nodig.
 

tuoh

Oud hout
Bij planken deuren worden de planken voorzien van tand en groef, deze worden op hun beurt gespijkerd of vast gezet met afgedopte schroeven op de klampen. GEEN lijm gebruiken bij de constructie! (het hout kan dan geen kant meer op)

Een massief blad van 40mm dik gebruiken is om problemen vragen, serieuze krimp en groot gevaar op krom of scheluw trekken.
 
  • Leuk
Waarderingen: haaks

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.