Stanley nr. 5 omvormen naar roffelschaaf (scrub plane)

BossyRangs

Post veel
30 nov 2015
1.495
343
Torhout, België
Dag iedereen,
onlangs heb ik een Stanley nr. 5 tweedehands kunnen kopen. Ik schat dat het een model van de jaren 80 was, omdat er plastic handvaten op zaten. Dat viel wel beetje tegen, omdat de verkoper gezegd had dat het hout was (ofwel was hij debiel, ofwel heel leep, maar voor €15 euro kun je toch niet gaan klagen hé). Eerste werkje was natuurlijk houten handvaten maken, want plastic vind ik niet mooi en voelt gewoon niet goed aan. De voorste knop heb ik op een draaibank gemaakt (in publiek atelier), en dat was wonderwel gelukt bij 1ste poging, hoewel ik nog nooit aan houtdraaien gedaan heb. Ik wou dat ik hetzelfde kon zeggen van het achterste handvat. Daar heb ik toch zeker 5 pogingen moeten doen tot ik tevreden was met het resultaat. Er was altijd wel iets mis mee: stukje tekort, niet mooi symmetrisch, gat zat verkeerd enz. Foto's van de mislukte pogingen durf ik hier niet te posten. Sterker zelfs, ik heb de mislukte handvaten zo snel mogelijk verbrand in de kachel :)Uiteindelijk is het dan toch gelukt en dit is het resultaat (na ook roest verwijderd te hebben):
20160123_163403.jpg
Na het slijpen en wetten van de schaafbeitel wou ik die natuurlijk direct testen op een eiken plank die ik gevonden had, maar ook dat viel tegen. Er komen mooie krullen uit, maar het schoot niet op. Reden daarvoor was dat de plank toch wel flink bol stond. Na wat opzoekwerk heb ik ze omgevormd naar een roffelschaaf (scrub plane in Engels) volgens dit instructiefilmpje:
https://www.youtube.com/watch?v=XN5QSTaVzRQ
Daarvoor heb ik de schaafbeitel bol moeten slijpen op de bandschuurmachine (slijpmolen heb ik niet), met een straal van 18 cm. Daarna ook nog de keerbeitel lichtjes afgevijld aan de hoeken zodat die dichter bij de snijrand kwam, en de schaafmond ook klein beetje hol gevijld:
20160123_171427 (1).jpg
20160123_163442.jpg
Wederom verbazing dat ze nu fantastisch goed werkt: heel dikke krullen zonder al te veel moeite. Ideaal dus om een plank snel terug vlak te krijgen. Daarna moet je er nog eens overgaan met een zoetschaaf om de "gootjes" eruit te krijgen. In theorie kan deze schaaf dus een alternatief zijn voor de vandiktebank, maar als je veel planken liggen hebt die niet vlak zijn of niet op goeie dikte, hoor je toch best eens rond ;) Maar om een plankje terug vlak te krijgen werkt het dus prima.

Waarom post ik dit nu allemaal? Wel, ik ben zelf nog een beginnende houtbewerker en hoop hiermee aan te tonen dat het helemaal niet zo moeilijk is om je schaaf om te bouwen voor een ander doel. Verder wil ik hiermee andere beginners aanmoedigen om niet direct op te geven als iets mislukt (bij om het even welk project). Dus ik zou zeggen: durf eraan te beginnen en durf mislukken.

groetjes,
Stijn
 

SunRayes

Oud hout
11 sep 2011
2.755
145
Rotterdam
Dat is een hele mooie schaaf geworden!
En voor een beginnende houtbewerker doe je het anders aardig goed. Vooral doorgaan!
 

Klaas

Post veel
16 jul 2012
957
2
Nieuwegein
Da's een knappe schaaf geworden met die handvatten! En mooi projectje met dat herslijpen van de beitel, mooi dat het goed is uitgepakt. En dat voor 15 euro... :)
 

Blom3dd

Actieve deelnemer
31 okt 2013
666
1
Stad Groningen
Zeer goed, je hebt die 15 euro zeer goed geïnvesteerd. Over de gootjes, heb je de misschien de beitel niet veel te rond gemaakt. Ik heb er ook geen ervaring mee. Ik dacht dat alleen de hoekjes een beetje afgerond moesten zijn voor een scrub plane.
 

coko

Post veel
6 apr 2008
1.138
3
Nederweert
Netjes gedaan!
Voor de handwerker een onmisbare schaaf. Vaak de eerste schaaf die het hout raakt als ik een nieuw project begin.
Ook ideaal om een plank snel iets smaller te maken.

Zeer goed, je hebt die 15 euro zeer goed geïnvesteerd. Over de gootjes, heb je de misschien de beitel niet veel te rond gemaakt. Ik heb er ook geen ervaring mee. Ik dacht dat alleen de hoekjes een beetje afgerond moesten zijn voor een scrub plane.

Nee, ik denk zelfs dat mijn twee roffels (stanley no 40 en een E.C.E. nog ronder zijn). Voor een zoetschaaf rond je alleen de hoekjes iets af.
 

Woruta

Actieve deelnemer
23 mei 2013
393
0
Haarlem
Prachtige schaaf geworden hoor met die deftige handvatten.
Ik heb zo'n afgeronde beitel voor in mijn nummer 4 en dan vliegen de millimeters hout je om de oren. Heel handig.


Heb nog een nummer 5 body liggen, misschien maak ik die wel klaar voor dit ruige werk :D
 
Laatst bewerkt:

BossyRangs

Post veel
30 nov 2015
1.495
343
Torhout, België
Bedankt allemaal voor de complimenten. Die handvatten (wij zeggen handvaten in België) maken inderdaad de schaaf af. Precies een Lie-Nielsen nu :p Heb nu 2 plastic handvatten voor een nr.5 gratis in de aanbieding. Dus indien iemand snel gedepanneerd moet worden door een gebroken handvat, laat maar iets weten.

Ik vind het overigens fantastisch om met scherp handgereedschap te werken, want ik wist tot voor kort niet eens dat je houtbewerking kon doen zonder oorbeschermers, veiligheidsbril en stofmasker. Blij te horen dat jullie de roffel veelvuldig en met succes gebruiken. Voor mij nogmaals bevestiging dat ik er lang plezier van zal hebben.
 

coko

Post veel
6 apr 2008
1.138
3
Nederweert
Weet trouwens iemand waarom een roffelschaaf normaal vrij kort en smal is (iets korter en een stuk smaller dan een no.4)???

Zelf was ik aan denken omdat je met een roffel haaks op de draad schaaft en planken vaak niet al te breed zijn je de extra lengte niet nodig hebt???
 

Wim Kluck

Oud hout
28 feb 2010
10.582
2.502
Gaanderen
Je wilt snel veel hout weghalen zonder veel kracht te gebruiken. Dus smallere beitel is minder weerstand. Ik dacht dat als je schaaf lang is op ongelijk hout hij vaak maar weinig kan afnemen en dat de roffel daarom korter is.
 

Klaas

Post veel
16 jul 2012
957
2
Nieuwegein
Bedankt allemaal voor de complimenten. Die handvatten (wij zeggen handvaten in België) maken inderdaad de schaaf af. Precies een Lie-Nielsen nu :p Heb nu 2 plastic handvatten voor een nr.5 gratis in de aanbieding. Dus indien iemand snel gedepanneerd moet worden door een gebroken handvat, laat maar iets weten.

Ik vind het overigens fantastisch om met scherp handgereedschap te werken, want ik wist tot voor kort niet eens dat je houtbewerking kon doen zonder oorbeschermers, veiligheidsbril en stofmasker. Blij te horen dat jullie de roffel veelvuldig en met succes gebruiken. Voor mij nogmaals bevestiging dat ik er lang plezier van zal hebben.

Mooi hè, scherp gereedschap. :D Je zou het eigenlijk eens met bot gereedschap moeten prutsen, dan waardeer je het nog meer! ;)

PS: Ik vind handvaten mooier overigens, maar ja, iets met een groen boekje.. :(
 

Vin

Actieve deelnemer
9 jan 2015
39
0
Heel mooi gedaan hoor, die handvaten zien er ook erg mooi uit! Ik gebruik zelf met heel veel plezier de oude stanley schaven maar ik heb één relatief kleine houten schaaf met een bijzonder zware beitel. Deze heb ik ook rond geslepen tot een scrub/roffel schaaf en ik ben iedere keer weer verbaasd hoeveel hout met zo'n plezier in zo'n korte tijd tot spaanders wordt gemaakt :). Een heel mooi en nuttig stuk gereedschap.
 

BossyRangs

Post veel
30 nov 2015
1.495
343
Torhout, België
Bedankt, Vin! Ik heb zelf ook veel houten schaven liggen van mijn grootvader. Ik heb onlangs wel gemerkt dat de schaafbeitels zo goed als op zijn, maar 1tje heeft nog lange beitel dus die ga ik binnenkort eens onder handen nemen. Als ik voorstanders van houten schaven mag geloven glijden die nog beter over het hout. We zullen zien.
 

Seek

Oud hout
10 mei 2009
2.676
3
Mooi werk Stijn!

Een klein beetje historie, ik weet ook niet alles, maar dit is wat ik opgepikt heb:
De bekende scrub, oftewel de Scrupphobel is meer een Europese (Duits-Frans) ontwikkeling geweest, in tegenstelling tot de Engelsen. Al in de 17e eeuw vind je beschrijvingen van een kort smal schaafje met een sterke ronding in de beitel. Deze hebben ook allemaal een hoorn voorop en geen handvat aan de achterkant. De Engelsen gingen meer de kant op van de jack plane, of fore plane. Die is wat langer en breder, had een handvat aan de achterkant en geen handvat aan de voorkant. De vorm van deze schaaf is in de 18e eeuw min of meer vervolmaakt. Ook de Engelsen gebruikten een flinke boog in deze schaaf, maar alles wat minder extreem dan de Duitsers.

In Nederland vind je de oudste professionele schavenmakers. Terwijl elders de schaven nog door de timmerman zelf gemaakt werden had Nederland eind 16e eeuw al een flink aantal schavenmakers. Zal wel samenhangen met enorme economische piek in die tijd. Wat betreft dit soort schaven kan je spreken van de Amsterdamse en de Rotterdamse school. In Amsterdam had je de gerfschaaf. Een heel kort en smal schaafje met een hoorn aan de voorkant en de achterkant mooi rond gevormd. In Rotterdam komt de roffelschaaf in opkomst. Die is langer en breder, heeft een handvat achterop en een hoorn aan de voorkant. Dus die is meer richting het Engelse model gemaakt. Ik denk eigenlijk dat de scheiding Amsterdams/Rotterdams niet heel scherp was. Later, eind 19e eeuw, heeft Nooitgedagt ze allebei gemaakt.

Nog een grappig detail. Wat je ook nogal eens zag was dat bij die oude scrub/gerf/fore/roffel schaaf, de zool ongeveer dezelfde ronding had als de beitel snede. Hij was dan ook bruikbaar om goten hol uit te schaven.

Gerfschaaf:

0_0_0_0_250_188_csupload_64610948_large.jpg


Roffel:

 

BossyRangs

Post veel
30 nov 2015
1.495
343
Torhout, België
Bedankt Kees voor de historiek. Leuk om weten dat wij (en met wij bedoel ik de lage landen) een goeie reputatie hadden als schavenmakers.
Koen, jij ook bedankt voor het compliment. Die site vond ik beetje te theoretisch. Ik heb al dikwijls ondervonden dat je gewoon iets moet uitproberen en bijstellen tot het werkt. Uit wat jullie allemaal zeggen is een roffel behoorlijk kort, dus misschien had ik beter een nr.4 omgevormd. Maar die van mij werkt ook, dus geen klachten hier.
 

koen77

Actieve deelnemer
27 nov 2014
33
0
Voorburg
Hahaha, sja, ik ben onderzoeker en bij mij komen bij zo'n projectje gelijk allerhande vragen naar boven zoals bijvoorbeeld wat de optimale boog is die je in de schaafbeitel zet, kan je die berekenen en zo ja hoe. Dan ga ik zoeken naar antwoorden en blijkt natuurlijk dat iemand al lang die vraag beantwoord heeft :) Ik heb overigens wel vaker gezien dat mensen een no.5 ombouwen tot roffel. Is denk ik wel iets zwaarder schaven maar als je ermee kan werken prima toch?
 

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.