Restauratie dissel

Ad Beumer

Actieve deelnemer
4 aug 2011
322
24
Een tijdje geleden heb ik uit een rommelbakje een oude dissel opgedoken.

Het was één bonk roest maar ik was benieuwd of er iets van te maken was. Eerst met grof schuurpapier onder handen genomen om de grootste plakkaten roest weg te halen, daarna een nachtje in de citroenzuur laten sudderen. Inderdaad bleek dat de roest best wel stevig had toegeslagen. Maar onder de putten zat nog materiaal genoeg, dus ben ik een paar avonden gaan staan slijpen en schuren om in ieder geval het snijvlak glad te krijgen. Ik heb daarvoor mijn langzame Tormek en een lidl-blokje gebruikt. Dat was weer lekker karaktervormend. :)

Vervolgens moest er een steel komen. Dus de volgende vraag was: hoe ziet zo'n steel er precies uit.
Volgens verschillende bronnen tussen de 60 en 90 cm, korter of langer. Bij voorkeur essen, hickory of een andere geschikte houtsoort. (Ook weer zoiets. Als je op het internet gaat zoeken wat een geschikte houtsoort voor een bepaalde klus is, dan krijg je meestal te horen dat je daarvoor het beste een geschikte houtsoort kunt gebruiken. Daar is een mens echt mee geholpen) en dan recht, of krom, naar binnen gebogen of juist naar buiten. Maar het was wel heel belangrijk om dit allemaal precies goed te krijgen!

Daarmee kwam ik niet veel verder, en om geen mooi hout te verprutsen heb ik besloten eerst maar eens een probeersel in goedkoop bouwmarkt vuren te maken.
Omdat ik dus niet wist wat de juiste vorm is voor een steel heb ik hem in eerste instantie een beetje krom gemaakt. Een rechte steel heeft één mogelijke stand, namelijk gewoon rechtuit, een kromme kan naar binnen of naar buiten gekromd in de kop. Dat geeft wat meer experimenteerruimte. En dan ook meteen maar lekker lang, korter kan altijd nog.
Dus met behulp van een dun latje een mooie vloeiende lijn op het vuren balk van ruim een meter lang getekend...

DSC03887.jpg

door de lintzaag gehaald...

DSC03890.jpg

de pen afgetekend...

DSC03892.jpg

en passend gemaakt.
Gelijk even met het haalmes de steel mooi op de kop laten aansluiten.

DSC03895.jpg

En daarna een avond me lekker uitgeleefd met het haalmes. Dat was voor mij de eerste keer dat ik dat ding echt gebruikt heb, het viel me helemaal niet tegen. Wat me opviel dat het bij zo'n haalmes nog veel belangrijker is om de draad goed in de gaten te houden dan bij een schaaf. Zeker bij vurenhout is het helemaal niet denkbeeldig dat je opeens zomaar met twee halve stelen in je handen staat. Het gebruikte balkje had nogal wat noesten, dus dat was een beetje een uitdaging. Maar uiteindelijk is het toch goedgekomen. Zo'n beetje dan. Alleen heb ik in de hitte van het gevecht kans gezien een paar plakjes van mijn werkbank te halen. :p

DSC03897.jpg

Na wat experimenteren met verschillende standen de kop vastgezet (wat niet helemaal goed ging, blijkbaar was de pen toch iets te klein uitgevallen), de steel toch maar op een hanteerbare lengte afgezaagd, en daar staat hij!

DSC03901.jpg

Natuurlijk ook even uitgeprobeerd op een stukje hout dat ik nog had liggen, en jawel hoor, hij doet het. :)

DSC03902.jpg

Met het oog op al het pas-en-meetwerk dat nog nodig was heb ik hem nog niet echt scherp geslepen. Maar desondanks ging het nog best behoorlijk vlot. Ik kan me voorstellen dat je best een flinke productie kunt maken, als je het eenmaal door hebt. Ook de controle die ik had viel me heel erg mee. Op Youtube zie je soms van die tenenkrommende beelden van vlijmscherpe dissels op centimeters van voeten. Nu ik het eenmaal zelf heb geprobeerd heb ik de indruk dat het lang niet zo gevaarlijk is als het lijkt. Met het uiteinde van de steel tegen je heup verankert is het eigenlijk onmogelijk om je voeten te raken. Het blijft opletten, en stalen neuzen zijn natuurlijk altijd verstandig bij dit soort werk, maar zolang je niet op je tenen gaat staan of rare dingen gaat doen kan er eigenlijk heel weinig fout gaan.

Ik zit erover te denken om een tweede oefensteel te maken. Dit maal gewoon recht. De steel buigt nu iets naar buiten en ik denk dat recht voor mij beter gaat werken. En dat geeft me dan tegelijk de gelegenheid om nog eens die bevestiging te oefenen. Het is best belangrijk dat de kop goed blijft zitten en daar ben ik nu nog niet zo zeker van.
En daarna ga ik op zoek naar een mooi stukje hout voor de echte steel. Maar in mijn tempo zitten we dan waarschijnlijk weer ergens in mei, dus dat geeft me een mooi excuus om dan weer even bij Rick op zolder rond te snuffelen. :)
 

SunRayes

Oud hout
11 sep 2011
2.755
145
Rotterdam
Dat ziet er goed uit! Ik vind het altijd mooi als oud gereedschap opgeknapt wordt en weer aan het werk kan.
Misschien mag je bij de open dag van Rick wel een demonstratie geven? Ik ben erg benieuwd!
 

Pine

Actieve deelnemer
6 nov 2015
552
8
Ziet er weer goed scherp uit !
Zal wel als ik jouw was na deze oefening kiezen voor een andere houtsoort want je wil er niet aan denken wat er gebeurt als de steel in tweeen gaat of de kop vlieguren gaat maken
Naar mijn weten is de steel van mijn dissel aan de bovenzijde wijd uitlopend en schuif je de kop van onderaf over de steel en klemt hij over het tapse stuk
Kan morgen er wel een foto van maken
 

Ad Beumer

Actieve deelnemer
4 aug 2011
322
24
Bedankt voor de reacties, Ik was inderdaad niet van plan om deze steel echt te gaan gebruiken. :) Het is alleen bedoeld om te kijken hoe zo'n steel er uit zou moeten zien en hoe zoiets in het gebruik aanvoelt. De definitieve steel komt er ergens in de toekomst. Waarschijnlijk na nog een flink aantal probeersels.

Als ik de steel van boven taps maak, dan moet ik dus de kop van onderaf over de steel schuiven? Goed, daar kan ik me iets bij voorstellen. Dan wordt de steel over de hele lengte dus relatief dun. Dat komt wel aardig overeen met verschillende foto's die ik heb gezien. Bij deze vuren oefensteel lukt dat niet, maar met een mooi stukje essen gaat dat ongetwijfeld werken. Maar hoe zet ik hem dan goed vast? Van bovenaf er een wig inslaan lijkt me niet zinvol, de kop zal dan waarschijnlijk gewoon met de wig mee naar beneden schuiven. Ik zou een wig van onderaf naast de steel kunnen slaan, maar mijn intuitie moppert daarbij wat over grote krachten op onhandige plekken waar ze relatief weinig effect hebben en kans op beschadigingen in de steel net waar deze de grootste krachten moet opvangen en zo. Dus dat moest ik maar niet gaan doen.

Ik kan natuurlijk ook gewoon een gat dwars door de kop boren en er dan een toogpen doorheen jassen.
(geen paniek, ook dat gaat niet gebeuren :p)
 

Ad Beumer

Actieve deelnemer
4 aug 2011
322
24
Bedankt. Helemaal helder.
Een vrij dunne steel dus die als het ware op de plak in de kop vastzit. En dat gaat waarschijnlijk gewoon goed omdat er helemaal niet zo veel krachten bij komen kijken. Een relatief zware kop onderaan een lange steel gaat helemaal nergen heen en heeft meer dan genoeg snijdend vermogen. Bij het maken van de eerste steel had ik meer een zware bijl in gedachten.
 

SunRayes

Oud hout
11 sep 2011
2.755
145
Rotterdam
Ik denk dat vanwege de manier waarop je m gebruikt, de kop alleen maar vaster gaat zitten.
Door de zwaaiende beweging wordt de kop naar buiten geduwd. En als hij zich in het werkstuk vast bijt, levert dat ook een kracht naar het uiteinde van de steel toe op.
Doordat het uiteinde van de steel licht taps toeloopt, gaat de kop steeds vaster zitten.
Maar als het tapse deel te snel taps loopt dan heb je kans dat de kop zich op een klein stuk vast gaat bijten. Dat wordt dan een zwak punt.

Dit is op basis van denkwerk en aannames, ik heb er geen ervaring in.
 

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.