een boottafel maken

als laatstejaars meubelmaken ha dik de uitdaging aangegaan om een "boottafel" te maken.
ik wou geen rechthoekige tafel maken met poten eronder, maar iets meer dynamisch, iets speels met gebogen vormen.

van daar het idee om het 'skelet van een boot' (ik ben een binnenlander die niet thuis is in scheepstermen) te ondersteunen met 4 balken, die er allemaal scheef ten opzichte van elkaar onderstaan, zoals een schip dat in een droogdok staat.
om het geheel 'zichtbaar te tonen' zou er een glazen plaat als tafelblad op komen.
de uitdaging was vooral om die gebogen ribben te vormen.
de ribben rond uitzagen zou te simpel zijn en trouwens ook niet stevig genoeg om de zware glasplaat te dragen.
stoombuigen van eikenhout, net zoals de scheepsbouwers zou het worden.

dus eerst een stoombuis maken in inox, gasbrander, waterketel en een oude autoradiatordarm maakten het geheel compleet.
na de eerste test alles isoleren en inpakken in een mobiele kist, thermometer erop en uitneembare inox roosters erin (alles recupmateriaal van bij de schroothandelaar)

zo die is klaar

oei, en nu loopt het al fout
kan geen pdf's laden
ik zoek het even uit.....

eerst de omtrek van het tafelblad (bootvorm) uitgetekend op een plaat.
de positie van de ribben bepaald, zodanig dat ze nadien niet hinderlijk zouden zijn voor de knieën van de tafelgenoten.
er zou ruim plaats zijn voor zeven personen.
lengte 2.02 m, grootste breedte 1.10 cm.

en dan de vorm van de ribben bepaald.
het werd duidelijk dat de radius van de ribben zeer klein zou worden.

De ribben zouden 5 cm breed worden en 7 cm hoog.
De malbreedte en -hoogte had ik uitgetekend en had rekening gehouden met een terugbuiging van 10% van de ribhoogte aan elke zijde.
Dus 2 x 0.7 cm minder dan de uiteindelijke binnenbreedte zou worden.
Een halfhoutse verbinding zou de ribben met de kiel verbinden.
En aan beide zijden moesten twee klemstukken de verbindingen nog versterken.

Om deze klemstukken juist te kunnen plaatsen voorzag ik dat de ribben in het midden een vlak stuk hadden.
Dat zal later duidelijker worden waarom precies.
Spijtig dat ik de detailtekeningen niet kan downloaden....
De twee binnenste ribben zouden ook maar 3 cm breed worden om een ranker uitzicht te bekomen.
De twee buitenste ribben moesten de pen van de pootverbindingen kunnen verwerken en werden dus 5 cm breed.
Oja, het eiken skelet zou gedragen worden door donkerkleurige meranti poten (recuperatie van een oude garagepoort).
U ziet dus ook dat alle poten in een verschillende positie staan t.o.v. elkaar.

En nu de eerste testen om eikenhout te buigen.
Lectuur had me al duidelijk gemaakt om rechtdradig eikenhout te gebruiken.
En per inch dikte was 1 uur stoomtijd nodig.

Al snel werd duidelijk dat ik de kleine radia van mijn mallen niet kon vormen met hout van 15 mm dikte.
Telkens maar dunnere plankjes geprobeerd tot 7 mm de gepaste dikte leek te zijn.
Zo dus, moest ik overstappen op de lamineertechniek met gestoomde plankjes.

De mallen werden correct uitgetekend en samengesteld uit multiplexplaten.

Heel belangrijk was het aanbrengen van de middel- en eindlijnen op de mal, zodat ik later bij het verlijmen van de lamellen de precieze positie kon overbrengen op de ribben.
De mallen werden een 20 cm langer gemaakt dan de uiteindelijke riblengte, kwestie van voldoende spankracht op de uiteinden van de ribben te kunnen plaatsen.
De mallen werden stevig op een onderplaat geschroefd, zodat nadien het geheel, incl. gebogen lamellen kon weggezet worden om te drogen.

en zo zagen de ribben eruit na verlijming, netjes op hun plaats en een mooi verloop.
doordat ik de middel- en eindlijnen overgebracht had van de mal op de ribben kon ik ze precies afkorten.
Veiligheidshalve kortte ik ze nog 1 cm extra af, kwestie van later nog een beetje speling voor correctie te hebben.

voor de kiel moest een gelijkaardige mal gemaakt worden.

telkemale werden er een drietal plankjes gestoomd en gebogen.
telkens na 24u drogen, kon dan de volgende set van 3 gestoombuigd worden, enz. tot ik voldoende dikte had voor de kiel.


ruwweg de ribben op de kiel geplaatst...
en het begon er stilletjes op te gelijken...
De verbinding tussen rib en kiel wou ik nog versterken met een verticale pen.
In elke rib had ik al een gat voorgeboord, zodat ik nadien een geleiding had om verder door de kiel te boren.

Nerflander zei:

Prachtig project, voor je zelf ook heel leerzaam, denk ik. Combinatie van interessante technieken (stomen, buigen, lamineren).
Als houten bootjesliefhebber kan ik alleen maar zeggen: Zonde dat je met al deze mooie techniek geen boot bouwt!
Maar serieus: een creatief ontwerp voor een tafel. Goed bedacht!
Als ik de foto's zo bekijk en me herinner hoe sterk gelamineerd (eiken-)hout is, vraag ik me af of de dimensies niet overbemeten zijn. Niet vervelend bedoeld, puur geïnteresseerd: Had het niet een stuk slanker - en daardoor eleganter gekund? Hoe zie je dat zelf, nu allerlei onderdelen concrete vorm hebben aangenomen?

Veel succes met het vervolg. Er komen nog lastige stukjes, vermoed ik.

Klik om te vergroten...

Als je die soepele, gestoombuigde latjes vast neemt heb je geen idee hoe sterk het geheel wordt na verlijming.
Er was helemaal geen terugbuiging en dus waren mijn ribben 1.4 cm smaller dan eerst voorzien.
Dit zal later nog zijn gevolgen hebben bij de afmetingen van de glasplaat.


Bij het vlakschaven moest ik de gebogen stukken meedraaien zodat de messen zoveel mogelijk haaks op de vezelrichting bleven snijden.
Van dikte schaven was dus niet mogelijk en daarvoor gebruikte ik de tafelzaag (gevaar voor terugslag).

De ribben staan onder een hoek van 92° op de kiel, dus een gelijkaardige mal gemaakt om de halfhoutse verbinding uit te frezen.

en zo pasten de stukken al in mekaar.

Met een verstelbare frees onder een hoek van 30° werden met de topie de vellingkanten getrokken.
De stukjes waar later de klemstukken zouden komen werd gespaard.

De meranti pennen draaien voor de rib-kielverbinding.
In een stalen plaat had ik een gat van 12 mm en van 16 mm geboord.
De smalle pennen voor de middelste ribben sloeg ik door de 12 mm opening en die voor de dikkere ribben door de 16 mm.

De klemstukjes waren 24 mm hoog, 47 mm breed en een ronding met straal van 41 mm.
Hiervoor klemde gelamineerde stukjes bij elkaar en met een klokboor van 82 mm werd de ronding uitgezaagd.

Na het ontklemmen had ik 4 mooie klemstukjes

die nog even op lengte gezaagd werden (ingeklemd in een malletje voor de veiligheid).

Hier zie je hoe de rib-kielverbinding eruit komt te zien.
Door de zijdelingse plaatsing van de klemstukjes komt elke rib stevig rond de kiel te zitten.

Het geheel werd stevig opgespannen (met tussenschotten) om de pengaten (via het eerder geboorde gat in de ribben) door de kiel te boren.
De bovenvlakken van de ribben moesten daarbij ook in één horizontaal vlak liggen.
Niet simpel... maar het lukte me uiteindelijk.

Ik ben even te snel over het stoombuigen gegaan.

Op de rooster van de stoombuis kunnen 3 latjes van 6 cm naast elkaar, dus telkenmale plooide ik een set van 3 stuks en spande deze dan op.
De eerste snelspanners plaatste ik in het midden, op de vlakke zijde van mal en plooide dan de zijkanten.
Zo kon ik de latjes mooi in het midden plaatsen.
Voordeel van de snelspanners is dat deze een brede voet hebben en je dus niet moet zitten prutsen met houten steunblokjes.

Het moet wel snel gaan, maar op die manier kan 1 persoon het makkelijk aan.
Let erop dat de latjes goed op de bodemplaat gedrukt zijn.
Zorg voor voldoende oversteek aan beide zijden , in de lengterichting.
Dat plooit makkelijker.


Als er een setje van 3 opgespannen waren liet ik ze een nachtje drogen op de trap.
En s'anderendaags een nieuwe set van 3 boven over de eerste 2 latjes.
Zo werd de radius iets smaller van de tweede set en klemde deze nauwer over de eerste 3 latjes.

Bij het ontspannen was het eerst wel even schrikken hoever de latjes terug veerden...

Maar na het verlijmen gaven ze geen kik meer, oersterk werd het ineens.
NIET vergeten om de middellijn en de eindlijnen over te brengen van de mal op de rib.
Deze bepalen uw positie bij de verdere bewerkingen en plaatsing.
Omdat ik dubbelzijdig met een D3 verlijmde kon ik slechts 2 latjes tegelijkertijd verlijmen.
Voor de zekerheid liet ik het 24 u drogen en dan het volgende duo er tegenaan.
Zo ging er wel wat tijd over met telkens aan de vier ribben te werken.
De kiel vroeg meer werk. Hij moest dikker worden (12 lagen op zijn breedst) en deze latten waren 2.30 m lang.

vertrekkende van winddroog eikenhout met 18% vochtigheid, zakte deze eigenaardig genoeg na het stoombuigen tot 15.4 %...
Het hout was nog verder uitgedroogd, waarschijnlijk door het uitzetten van de poriën en de hoge temperatuur.

Hallo Nerflander,
alvast dank voor uw interesse
zoals je opmerkte heb ik nog maar weinig ervaring in het meubelmaken,
maar dat maakt het bij elke stap des te spannender, hé.
Ik neem mijn tijd ervoor en denk twaalf keer na vooraleer één ding te doen

Voor het rooster ben ik niet bang, het is van inox en zou niet mogen reageren op het looizuur.

straks gaan we verder met de poten.