Een keukenkastje

Ooit hoop ik de keuken een make-over te geven door zelf keukenkasten te gaan maken en dan gelijk zaken als de plaats van de gootsteen, de kookplaat en de oven een betere plaats te geven. Maar voordat het zover is wil ik me alvast wat warm gaan lopen. Ik ga een twee-deurs kastje maken voor een wat rommelig hoekje in de keuken. Alle elementen van later komen aan de orde en door eventuele problemen nu al tegen te komen en hopelijk op te lossen denk ik dat het later beter zal gaan.

De kast wordt een meter breed, metrischer kon ik het niet verzinnen. Er komen twee deurtjes in en twee laden. Er komt een sokkel onder uit 2x4 balkjes en er komt een werkblad op van het zelfde materiaal als de body, 3/4" multiplex. Dat werkblad krijgt een wat vreemde vorm omdat het moet aansluiten op het bestaande aanrechtblad maar ook over een lade zou uitkomen. Vandaar dat het blad eindigt in een sierlijke S-bocht. Van een schets werd het een schaaltekening 1:10 en op basis daarvan knipte ik de onderdelen op schaal uit om ze te nesten op een volle plaat multiplex. Ik kwam op twee platen uit. Om die in de auto te kunnen vervoeren moesten de platen opgedeeld worden, 560 van beide kopkanten afgezaagd en het overblijvende deel in de lengte middendoor.

Het paste net onder het plafond.

Als eerste maakte ik het bovenblad op maat. Dankzij de Festool decoupeerzaag ging dat vrij nauwkeurig. Ik hoef weinig te schuren.


Tegelijk met het hout kocht ik ook wat hardware, scharnieren (Euro-type) en ladegeleiders (ook Euro-type). De 5 mm Euro-schroeven moest ik later bij Woodcraft halen. Daar vond ik ook een 35 mm Forstnerboor van Woodriver met een sjieke boormal inclusief.


Als tweede was de sokkel aan de beurt. Twee stukken van een meter en drie tussenstukken die met Kreg-schroeven aan elkaar werden vast gemaakt. Dat voelde solide als een huis aan.


Nu was het tijd om de overige onderdelen te gaan zagen. Omdat ik wat verkouden/grieperig ben ging het niet zo snel als ik had gehoopt, temeer omdat ik door een wat zweverig hoofd alles drie keer moest controleren voordat ik de zaag er in zette. Ik had ook geen zin om de MFT/3 uit te klappen ging ik alles ouderwets met alleen de lineaal zagen. En wederom moest ik concluderen dat de Makita in niets voor de Festool onder deed.


Uiteindelijk had ik een respectabel aantal stukken multiplex gezaagd en gaat na het licht schuren om de kantjes te breken het samenstellen beginnen. Dat zal met domino's en Kregschroeven gebeuren.

Er heerst in de Lehigh Valley, de county waar ik woon, een zeer zware griep. Ondanks de anti-griep inentingen belanden er toch regelmatig mensen in het ziekenhuis. Er overlijden zelfs mensen aan de griep. Ik zelf ben niet ingeënt, dat doe ik al jaren niet meer en nu blijkt ook nog eens dat de Amerikaanse medische wonders de ontwikkeling van de griepvirussen ook nog eens verkeerd hebben ingeschat. Het vaccin is maar voor 23% werkzaam. Maar ik begin langzaam weer wat te herstellen, alleen m'n keel is nog wat rauw. Dus de productie lag ook niet erg hoog. Maar ik laat toch even een tussenstand zien.

Nadat alle stukken op maat waren gezaagd werd het tijd voor de domino's. Ik wil de zaak in Ikea-stijl in elkaar zetten dus de domino's zijn alleen maar voor het fixeren van de delen. Het monteren gaat met Kreg-schroeven. Ik heb gekozen voor 5x30 domino's. De diepteinstelling van de Domino (een domino is het houtje in mijn verhaal en een Domino (met een hoofdletter) het machien) ging op 16 mm zodat de domino's op 8 mm van het oplegvlak werden gefreesd. Omdat het multiplex 18 mm dik is blijft er 10 mm over tot de onderkant van het ply. En laat nu de afstand van de onderkant van de Domino tot hart frees nu ook 100 mm zijn. Ik freesde eerst alle domino's in de kopse kanten. Daarna gebruikte ik die delen als freesmal voor de dominogaten haaks op het ply. Het klinkt ingewikkelder dan het is en met mijn tollend hoofd bleef het ingewikkeld. Maar ik heb het weten te beperken tot maar twee fouten. En dat kwam omdat ik de "freesmallen" vanaf de verkeerde kant uitlijnde.

Omdat er ook Euro-beslag in komt heb ik ook de 5mm Euro-schroeven gekocht. Die vond ik alleen bij Woodcraft en nog wel in twee lengten. En nu ik toch op de Euro-tour ga heb ik gelijk een malletje gemaakt om 37 mm uit de rand te kunnen uitzetten. Die schroeven zij 11,5 mm dus als ik van twee kanten iets moet vastschroeven op dezelfde plaats kom ik met 18 mm te kort. Dus op de verticale middenplaat heb ik aan beide kanten ter hoogte van de ladegeleiders een strookje ply gelijmd van 5 mm.


Toen m'n eerste Fastcap rolmaat het na een paar weken begaf kreeg ik na klagen er drie metrische voor terug. Service! Eén daarvan heeft markeringen op elke 32 mm. Dat komt mooi uit met het uitzetten van de schroefgaten voor de geleiders.


Nu alle dominogaten gefreesd waren was het tijd om het droog in elkaar te zetten. Daarbij kwam foutje #2 te voorschijn maar dat vraagt alleen twee nieuwe dominogaten. Ik heb ongeveer de helft kunnen opbouwen want m'n dominootjes waren op. Morgen maar nieuwe halen.


Nu moet ik de plaats voor de Kregschroeven bepalen zodat ze niet zichtbaar zijn.
De top krijgt een formica bedekking. Ik had nog een stukje over van m'n freestafel. Er zit een scheurtje in en het is net niet groot genoeg om de top te bedekken. Ik kom net een paar millimeter te kort. Daarom lijm ik langs de achterrand een stukje kwartrond om wat millimeters te winnen. Als dat is gelijmd dan gaat de kast in elkaar. Dat gaat op locatie gebeuren want de kast wordt te zwaar om over een keldertrap te zeulen.

Oh ja, er komen ook nog twee lades en deurtjes in. Daar moet ik ook nog hout voor kopen. Poplar voor het zichtbare deel en vuren voor de ladebak.

Wedervraag: waarom gebruikt Ikea geen lijm.
Ik moet het geheel op locatie samenstellen en dan neemt lijmen teveel tijd in beslag. Tevens is het een tijdelijke oplossing en ga ik het geheel later weer demonteren als er ooit aan een nieuwe keuken begonnen wordt.

Eerst maar even kijken of we aan nieuwe voorraad kunnen komen want er is vannacht zo'n 20 cm sneeuw gevallen. En er komt meer sneeuw aan. En koude.

Ik ben weer een stapje verder. Ondanks de voorspelde hevige sneeuwval en de snow emergency (van gisteren 16:00 tot vanochtend 6:00, dus dat was een lachertje) is er een paar centimeter gevallen. Meer naar het oosten en noordoosten was de zaak wel serieus. Ik had gelukkig genoeg materiaal ingeslagen om door te kunnen gaan.

Het werd nu tijd om de zaak op locatie in elkaar te gaan schroeven.

Nadat de hoek was uitgeruimd kon de voet geplaatst worden. Ik had aan de achterkant onderop een schuine kant geschaafd om de leiding voor de ijsmaker van de koelkast in onder te brengen.


De achterwand werd aan de achterkant met schroeven in de potgaten vastgezet op de bodemplaat. Het middenschot werd op de domino's geplaatst en vanaf de achterkant met drie schroeven vast gezet. Door met tapse verzinkboren te werken kan je het scheuren van muliplex goed voorkomen.


Nu komt het tricky gedeelte, de zijwand en de horizontale elementen. Dit had ik al droog geoefend dus het ging vrij vlot. Met een spanband zette ik de linker zijwand wat op spanning terwijl ik de onderkant over de domino's schoof. Vervolgens schoof ik de plank op z'n plaats, eerst de domino's aan één kant in de gleufjes en dan de plank naar beneden drukken tot dat de andere domino's in hun gleufjes schieten. Op de zelfde manier gingen de leggers aan de voorkant in de gleufjes. Alleen de legger aan de achterkant zat met domino's al aan de achterwand vast. Toen de domino's eenmaal in de juiste gleufjes zaten kon een tweede spanband aangebracht worden en de zaak op spanning gezet worden. Alle nade sloten mooi aan en ik kon alles vast schroeven. Door de bovenleggers met een dwarslat tijdelijk vast te klemmen zaten die na het schroeven keurig waterpas. De legger onder de lade werd met een blokhaak waterpas gesteld en ook vast geschroefd.


Het zelfde verhaal werd nu voor de rechter kant gedaan. Toen alles vast geschroefd zat voelde het aan als beton. Niet alleen kwa stevigheid maar ook in gewicht. Als ik serieus met keukenkasten ga beginnen maak ik alleen enkele elementen van 500 of 600 breed. Als je breder gaat wordt het te onhandelbaar.

Nu moet ik formica op de top gaan plakken maar op de spuitbus staan zulke angstaanjagende waarschuwingen dat ik dat bewaar voor een warmere periode zodat ik buiten kan spuiten. Maar in de tussentijd kan ik laden en deuren gaan maken.

De keuken heeft inderdaad tropenjaren meegemaakt. In de familie van de overleden man van m'n vrouw is nog al wat reuring geweest en omdat dit huis vrij groot is werden er regelmatig mensen tijdelijk gehuisvest. En dat kan je nog overal zien. Als tegemoetkoming werden er klussen gedaan en die zijn niet allemaal even vakkundig gedaan, om het zachtjes uit te drukken.
Op de vloer ligt iets van OSB met daarover zelfklevende linoleumtegels. De wanden zijn met gegroefd triplex beschoten en omdat de originele houtkleur nogal somber was is er een zacht gele verf over gesmeerd. Verder was men ook niet zo actief met het schoonhouden zodat je allerlei verrassingen tegenkomt als je een kast van de muur haalt.

De kopse kanten die zichtbaar zijn heb ik afgewerkt met opstrijk kantenband van houtfineer. Dat heb je in diverse houtsoorten. Ik heb berken genomen maar ik merkte dat er ook een andere houtsoort tussen zat, waarschijnlijk beuken maar de kleur was nagenoeg het zelfde.

Het keukenkastje begint nu eindelijk de eindstreep te naderen. Alleen voor het lijmen van het formica op het bovenblad moet ik wachten tot het wat warmer wordt buiten want die chemische troep uit de spuitbus wil ik niet in huis hebben.

Voor de laden had ik vuren ingeslagen omdat het licht is en ook goedkoop. Het was 18 mm dik dat ik naar 15 mm geschaaft heb. Voor de bodems heb ik de delen met de jaarringen om en om koud samen gelijmd. Daarna de opstaande delen van de laden op de voorschreven hoogte (instructies van de ladegeleiders) gebracht en de zaak van zwaluwstaarten voorzien. Dat ging, ook met instellen meegerekend, vrij snel omdat de vorige operatie met de mal ook voor 15 mm was. Met de stiftfrees groeven in de onderrand van de laden gemaakt. Met twee stopblokjes op de freestafel voorkwam ik dat de groeven in de zwaluwstaarten zichtbaar werden. Dat was puur uit principe want met het ladefront er op zie je het niet eens. Met de opstaande delen klaar kon ik de bodems op maat maken en er ook een groef in maken. Eerst een voor- en zijkant op elkaar gelijmd om een haaks begin te hebben. Daarna de bodem in de groeven en de overige zijden gelijmd.

Ik had de gaten voor de ladegeleiders al geboord. Met de 5 mm Euro-schroefjes heb ik de geleiders vastgezet in de kast. Een restje 3/4" multiplex heb ik op de maat van de bodem van de lade gezaagd en daar de lade-delen van de geleider op geschroefd. Zo kon ik testen of de geleiders op de goede breedte zaten maar ook of de geleiders in het zelfde vlak lagen. Omdat ik de slobgaten van de geleider gebruikte kon ik de zaak nog naregelen. De laden konden nu wiebelvrij gebruikt worden.

Nu was het tijd om de poplar planken te gaan gebruiken voor de deurtjes en ladefronten. De planken waren verkrijgbaar in lengten van 10' en 11' en dat kan m'n PT Cruiser niet hebben. Dus moest ik de planken doormidden zagen bij Home Depot. Ik had toen helaas geen lijstje met de lengtes die ik nodig had zodat ik bij het later uitzetten twee stukken te kort kwam voor de hoogte van de deurtjes. Maar van een eerdere operatie had ik nog net genoeg overgehouden. Alleen was één stuk aardig getordeerd. Dat getordeerde stuk heb ik in drieën gezaagd en voor de panelen bestemd. De lijsten van de deurtjes en de ladefronten bleven op 18 mm en beide panelen voor de deurtjes werden naar 15 mm geschaafd. Zo kon ik ook de getordeerde stukken nog gebruiken. Zoals bij de lade-bodems werden ook de deurpanelen koud tegen elkaar gelijmd met balkjes overdwars geklemd om de zaak zo vlak mogelijk te houden. Na het drogen moest ik hier en daar een kleine oneffenheid wegschaven.

De deurlijsten werden van een profiel en contra-profiel voorzien. In m'n jeugdige overmoed dacht ik met de hand de lijsten voldoende vlak over de freestafel te kunnen duwen maar dat viel knap tegen. Er zat wat verloop in het hout en dus ook in het profiel. Ik had gelukkig nog wat overmaat in de panelen en kon nog een strookje met het mislukte profiel wegzagen. De tweede run met feather boards leverde wel een goed resultaat op. Vervolgens werden de regels en de panelen op breedte gebracht, de regels met de contra-profielfrees en de panelen met 2 mm expansieruimte. De panelen werden ook op lengte gebracht. Ook werden er rondom de panelen groeven aangebracht zodat de panelen in de sponningen van de lijsten pasten. Hierbij kwam de achterkant van een paneel gelijk met de achterkant van de lijst. Ook dit verhaal werd in elkaar gelijmd en na het drogen werden de stukken overlengte van de deurtjes afgezaagd. Ook werden de deurtjes op de juiste breedte gebracht en werden met die instelling ook de ladefronten gezaagd. Deurtjes en fronten werden nog rondom van een sierprofiel voorzien.


De potgatscharnieren die ik had gekocht waren Amerikaanse kopieën van de Europese versies. Aan de scharnierkant zou de zijkant van de deur gelijk moeten vallen met de zijkant van de kast. Dat leek me niet zo'n goed idee dus boorde ik de gaten iets (2 mm) dichter bij de rand. Dat ging nog goed en ik bleef ook net vrij van de sierrand. Ik maakte een latje met de hoogte van de deur en uitsparingen aan beide einden zoals de deur voor de deuropening zou moeten komen. Ik nam ook de gaten van de scharnieren over. De tussenafstand van de gaten was natuurlijk wel een veelvoud van 32 mm. Zo kon ik de scharniergaten overnemen op de kastwanden en de voetjes van de scharnieren plaatsen. Zo kon ik de deurtjes inhangen en bleek er toch iets te weinig ruimte in het midden tussen de deurtjes te zitten. Een paar millimeter afzagen loste ook dit probleem op. Ook de fronten werden hier op aangepast. De sierrand werd ook weer bijgewerkt en kon ik de deurtjes afstellen.

Om de fronten mooi uitgelijnd op de deurtjes te kunnen bevestigen boorde ik de gaten voor de greepjes. Via deze gaten kon ik de fronten op de ladebakken in de juiste positie vastzetten. Daarna kon ik van binnenuit de fronten definitief vastschroeven en de greepjes monteren. Nadat ook de greepjes op de deurtjes zaten was deze fase afgerond. Nu nog het formica op de top.