Bouwverslag kwartviool voor mijn kleindochter

munckf

Actieve deelnemer
Toevallig kwam er gisteren een nieuw onderwerp langs.... over een bouwverslag van een nieuw te bouwen viool. Gestart door "Ruben houtdraaier". Ik was net van plan om een fotoreportage te gaan maken van de bouw van een kwartviooltje voor mijn kleindochter. Even dacht ik dat het misschien handig zou zijn om een "verzamel-topic" over vioolbouw te maken. Ik weet nog niet zo goed hoe het hier werkt met posten. Inmiddels is het me duidelijk dat het voor iedereen prettiger is om met 2 individuele onderwerpen voor Ruben en mij te werken. Dankjulliewel voor deze verstandige tip, want ik zou niet willen dat jullie worden afgeleid bij het volgen van het fraaie werk dat Ruben aan het doen is. Wat ik tot nu toe zie heeft hij alles in zich om een goede vioolbouwer te worden. Petje af voor het werk tot dusver. En wie weet pikt hij uit dit draadje nog ideeën op waar hij wat mee kan. Ik zou het een eer vinden wat bijgedragen te hebben.

Dus bij deze dit nieuwe topic. Veel lees-/kijkplezier!

Mijn kleindochtertje wordt eind maart 4 jaar. Haar mammie is internationaal concertvioliste en mijn zoon professioneel cellist in o.a. Symfonietta Amsterdam en eerder het Cello8tet Amsterdam en daarnaast strijkstokkenbouwer. Dus het ligt voor de hand om zo vroeg mogelijk de omstandigheden te creëren waarin de kleine kan ontdekken of zij het leuk vindt om muziek te maken. Bij strijkinstrumenten is het ideaal als je er zo vroeg mogelijk mee begint. Dan heb je dingen als vibrato en goed luisteren naar meeklinkende snaren geleerd voordat je daar te veel bij na gaat denken.

Bij mijn zoon heb ik rond de leeftijd van 4-4,5 een altviool "omgebouwd" tot cello, door er een pin onder te bouwen (en de kinhouder weg te halen, that's all). Het grote voordeel is dat een altviool een octaaf hoger is gestemd dan een cello. Alle partijen voor cello zijn een-op-een op die omgebouwde altviool te spelen. Op die omgebouwde alt gaf mijn zoon met 6 jaar al zijn eerste concertjes. Ik meen dat hij nog Elegie van Fauré op dat instrument heeft gespeeld tijdens een concertje. Door een omgebouwde altviool te gebruiken kan de kleine vanaf de eerste streken op een echt goed klinkend instrument spelen, veel beter dan een 1/16 kindercello "made in China" of zo.

Die truc heb ik nu ook voorbereid voor mijn kleindochtertje. Zodat ze straks mag kiezen tussen cello of viool (of niets als ze er geen zin in heeft, of beiden als ze dat leuk zou vinden). Die omgebouwde altviool ziet er dan zo uit. Dit is mijn 6e instrument, uit 1992. Als mijn kleindochtertje er straks doorheen gegroeid is kan ik die weer eenvoudig terug veranderen in altviool. Superhandig "dubbelgebruik".
Altviool (6) omgebouwd tot kindercello.jpg

Het kwartviooltje dat ik nu aan het bouwen ben wordt een "uitbreiding" op mijn assortiment kinderviolen. Eerder bouwde ik al een half viooltje, toen mijn oudste zoon nog in de buik zat. Dat instrumentje komt begin januari 2023 weer even op bezoek, wanneer de huidige bespeelster hem omruilt voor een driekwart. De dag daarop gaat hij gelijk door naar de dochter van een ander orkestlid, die er niet op kan wachten om er nog even een half (heel?) jaar op te kunnen spelen. Voor daarna is hij gereserveerd voor de dochter van weer een ander orkestlid, die er dan waarschijnlijk op gaat spelen totdat mijn kleindochtertje door het kwartviooltje is heen gegroeid. Heel misschien kan er nog een smachtend meisje dat zich vandaag meldde tussen worden "gefrot". Zo leuk om kindjes te zien genieten van dit instrumentje. En zo veel nieuwe vriendschappen te krijgen.

De eerste die er ooit op het halve viooltje heeft gespeeld (nog voor mijn eigen kinderen) is Cécile Huynen, concertmeester van meerdere orkesten, waaronder het Gelders Symfonie Orkest. Er is inmiddels een idee ontstaan om wellicht een "levensloop" bij te gaan houden van alle bespelers/bespeelsters van het viooltje. Dan krijg je pas echt op het netvlies wat voor "sociaal houtproduct" zo'n instrumentje is. Binnenkort zal ik in overleg met de huidige bespeelster en haar moeder op YouTube een filmpje zetten, waarop het instrumentje te horen (en globaal te zien) zal zijn, bespeeld door iemand uit de "doelgroep". Dat filmpje gaan ze in de kerstvakantie maken als herinnering aan haar "vriendje" waarmee ze zoveel avonturen heeft beleefd.

De Violino piccolo (mijn 13e instrument, uit januari 2020) waar ik eerder over schreef toen ik mij voorstelde lijkt op een kinderviool (formaat kwartviool) maar is echt bedoeld voor volwassen handen. Die is momenteel 6 dagen op concertreis naar Parijs waar hij 6 uitvoeringen van de integrale Brandenburgse concerten van Bach door B'Rock net dat beetje extra moet geven. Van die Violino Piccolo bestaat overigens een gedeeltelijk bouwverslag op mijn website. Ik moet dat binnenkort nog verder afronden.

Het voorlopige bouwverslag vind je hier:

Voor de hardnekkige lezers/plaatsjeskijkers gaat het verhaal nog verder, tot de "ten doop houding" tijdens een concert van het Dunedin Consort in de Queen's Hall in Edinburg op:

Het instrument werd zelfs apart genoemd in de recensie. Zoals ook later in Graz, Oostenrijk.

"That also threw up some lovely spotlights, particularly the violino piccolo of No.1, whose distinctive timbre I had never really noticed before. In Cecilia Bernardini’s hands it sounded almost like a toy instrument, but she was unafraid to release its unusual texture for what it is, and she could still make it sing in the slow movement."

Wat ben ik toch een bofkont met zo'n artieste in de familie. Hopelijk zit mijn kleindochtertje berstensvol genen ;)😉.

Vioolbouw is een heel fijne vorm van houtbewerking omdat, mits je moeite doet, het eindresultaat een eigen leven gaat leiden van misschien wel honderden jaren, waarin het alleen maar beter en beter zal worden, in de handen van vele vrienden "on the way".

In een volgende post zal ik de post in het topic van Ruben nog opnemen. Die gaat dan echt over het kwartviooltje. Dit was wat achtergrondinformatie.
 

munckf

Actieve deelnemer
Dit is een repost van de eerdere post in het topic van Ruben. Excuses voor mijn onervarenheid met wat waar gepost moet worden.

1. Eerst met de frees (en wat lintzaagwerk) een kopie maken van de mal van een goede vioolbouwvriend die zijn kwartviool net af had.
20221207_175429.jpg



2. Vervolgens de blokjes zagen waar de krans aan bevestigd gaat worden. Bij de hals 25mm, andere 26mm, volgens oude Italiaanse traditie iets aflopend om de vervorming door de zangbalk die er t.z.t. in komt te compenseren.
20221207_192620.jpg


3. Kranshout op dikte maken (gevlamd esdoorn 0,8-1,0mm dik). Hiervoor wordt een tandenschaaf en een schraapstaal gebruikt. De hoogte voorlopig even om 28mm laten. Later wordt het kranshout op hoogte van de blokjes geschaafd.

20221208_213623.jpg


4. Kranshout m.b.v. het (elektrisch verwarmbare) buigijzer in de vorm van de C's buigen (vergeten een foto te maken van deze stap).
20221220_165447.jpg


5. Gebogen kranshout in de C's lijmen. De blokjes van de C's kunnen worden gevormd met gutsen, vijlen en schraapstalen, maar ook met de lintzaag en oscillerende schuurmachine. Meestal begin ik met machines en werk ik af met handgereedschap.

Onder: na verwijderen van de klemmen een wegzagen van het "overschot".
Boven: kort na het inlijmen van de nog niet ingekorte strookjes m.b.v. op maat gemaakt klemblokjes (zie ook foto hierna).
20221217_100232.jpg


6. Het lijmen van de "kromme" lijmvlakken m.b.v. de klemblokjes en een wigje om die aan te drukken.
20221220_164503.jpg
 
Laatst bewerkt:

munckf

Actieve deelnemer
Superleerzaam weer dit. Ik ga het zeker volgen en ooit zal ik mij ook aan een viool wagen.
Je weet dat je tegen die tijd van harte welkom bent bij het bouwercontact van de Vereniging voor Huismuziek, hè?! Met enkele keren per jaar een bijeenkomst in Ede. Vaak ontstaan er contacten tussen bouwers die bij elkaar in de buurt wonen. Ik woon zelf in Nuenen, bij Eindhoven. Daar hebben jarenlang een groepje vioolbouwvrienden gehad die maandelijks bij elkaar kwamen en die elkaar veel leerden.

De mallen voor die kwartviool heb ik bijvoorbeeld te leen van goede vioolbouwvriend die ik ken via dat bouwerscontact en die toevallig ook nog eens bij mijn broer in de klas bleek te hebben gezeten.

Maar ook heeeeeeeeeel veel koffie dronken.
 

meron

Post veel
8 sep 2011
1.428
435
Nijmegen
www.instagram.com
Je weet dat je tegen die tijd van harte welkom bent bij het bouwercontact van de Vereniging voor Huismuziek...

Yep, ik ken bouwerscontact. Heb ze al vaak zien staan op Open Dag Hout en als ik zover ben, dan zoek ik ze zeker op. Maar het zal nog minimaal een jaar of vijf duren voordat ik aan een vioolprojectje toe ben.
 
  • Leuk
Waarderingen: munckf

knotwilg

Post veel
17 apr 2011
1.235
535
Eanske
ingoogni.nl
Er is inmiddels een idee ontstaan om wellicht een "levensloop" bij te gaan houden van alle bespelers/bespeelsters van het viooltje.
Zeker doen. Doe het op (zuurvrij) papier en stop het in de vioolkoffer.
Het geld eigenlijk voor ieder object, musea staan vol met "gezichtsloze" objecten waar je je bij afvraagte hoezo, waarom, wie.
 
  • Leuk
Waarderingen: munckf

AvdLinden

Actieve deelnemer
30 apr 2014
454
94
Als hout bewerker (haha, Bouwer is het meer) kijk ik met bewondering naar de precisie waarmee dit allemaal gemaakt word.
Als (voormalig) geluidstechnicus ben ik vanavond op een mooie luistertocht langs het Cello Octet Amsterdam en Cecilia Bernardini gegaan. Dankjewel, dat doe ik te weinig.
Als (aankomend?) opa hoop ik aan de volgende generatie ook iets te kunnen overbrengen.

 
  • Leuk
Waarderingen: munckf

munckf

Actieve deelnemer
Als hout bewerker (haha, Bouwer is het meer) kijk ik met bewondering naar de precisie waarmee dit allemaal gemaakt word.
Als (voormalig) geluidstechnicus ben ik vanavond op een mooie luistertocht langs het Cello Octet Amsterdam en Cecilia Bernardini gegaan. Dankjewel, dat doe ik te weinig.
Als (aankomend?) opa hoop ik aan de volgende generatie ook iets te kunnen overbrengen.

Wat een leuke reactie.

Laatst vertelde een moeder mij welk advies ze had gekregen toen ze vroeg wat ze nog meer kon doen voor de ontwikkeling van haar kind.

Voorlezen... Check
Spelletjes doen... Check
Raadseltjes/puzzels samen oplossen... Check
Samen de natuur in en je samen verwonderen over wat daar te ontdekken is... Check
Samen knutselen/tekenen... Check

Ja, dan bleef er nog maar een mogelijkheid over: een instrument bespelen!!! :)

Fijne feestdagen, aspirant collega-opa!
 

munckf

Actieve deelnemer
Naar aanleiding van mijn voorstelpost op het Houtbewerkers onderling > Houtbewerkers stellen zich voor Nieuw Forum kreeg ik de suggestie om de informatie daar ook op te nemen bij een geschikt onderwerp.

Dus bij deze.

Enkele voorbeelden van dingen die ik gemaakt heb:

Krul en stemschroeven van een violino piccolo naar een ontwerp van Girolamo Amati uit 1613 (formaat van een kwartviool). Zie ook de links boven in de eerste post in het huidige topic als je meer te weten wilt komen over dit spannende avontuur van mijn schoondochter Cecilia Bernardini en mij.

IMG_0117.JPG


Inlegwerk van de toets en het staartstuk van die zelfde violino piccolo

IMG_0106.JPG


Achterblad van de violino piccolo met lak volgens eigen recept.

20191219_075109.jpg


Barokke kam volgens Tartini model (met de Hegner en het mes, "origineel" en "verbeterd").

20191130_103842.jpg


En het geheel als kort filmpje (filmpjes zijn geschikter om vloeiende lijnen in beeld te brengen).

Video met de details van de Violino Piccolo

Cello-stemschroef naar eigen ontwerp.
Cello stemschroef 1.jpg


En voor de mensen die zich afvroegen hoe het allemaal klinkt had ik nog deze informatie gepost. Binnenkort dus ook een filmpje met het halve viooltje dat ik zo'n 35 jaar geleden heb gebouwd voor mijn kinderen (4e instrument).

Hieronder wat links naar geluidsfragmenten van wisselende kwaliteit:


De violino piccolo klonk anderhalf uur nadat de (darm!)snaren er op waren gezet zo:


Deze violino piccolo is speciaal gebouwd voor de uitvoering van het eerste Brandenburgse concert van J.S. Bach. 2 Weken nadat hij klaar was werd hij gebruikt tijdens een concert in Edinburg (zie onderstaande privé-opname). Later nog in Los Angeles, Washington, Madrid, Graz, Rome en binnenkort Parijs. Ik had nooit gedacht dat dit het meest reislustige instrument van mijn hand zou worden. In een zaal "prikt" de toon door het orkest heen als een "zilveren randje". Het aparte is dat hij achter in een zaal soms duidelijker te horen is dan vooraan.

 
Laatst bewerkt:
  • Leuk
Waarderingen: rmenkveld

munckf

Actieve deelnemer
Ik lees net dat de ribben voor dit model 0,8-1.0mm dik zijn.
Dat is echt bijna niets.
Klopt. Vergeet niet dat dit een kwartviooltje is, dat je maximaal wil laten trillen. De lijmreepjes zijn daarom ook lager: 4-5mm.

Ik heb een Darche cello, die op sommige plaatsen maar 0,7 mm dikke ribben had. Dat was echt bizar dun voor cello ribben. Dat zou ik nooit aanraden, omdat cello ribben toch al zo kwetsbaar zijn. 1,4mm zou ik wel durven voor een cello. Bij een hele viool houd ik 0,9 tot 1,1mm aan.

Ik ben zo benieuwd naar jouw project. Echt leuk.
 
  • Leuk
Waarderingen: Ruben houtklusser

meron

Post veel
8 sep 2011
1.428
435
Nijmegen
www.instagram.com
Erg mooi en indrukwekkend. Hoewel het voor de toekomst op mijn lijstje staat, weet ik eigenlijk nog praktisch niks van vioolbouw. Ik heb wel ooit een gitaar gemaakt en daar was ik wat teleurgesteld over de beperkte uitdaging en gebrek aan onderbouwde inzichten t.a.v. ontwerpkeuzes en klank.
Bij de vioolbouw lijkt dat niet helemaal te zijn. Erg tof en zeker iets om mij in te gaan verdiepen. Tot die tijd geven dit soort draadjes mij al veel goeie inzichten.
 

munckf

Actieve deelnemer
It's that time of the year! Het kwartviooltje voor mijn kleindochter is klaar en ze kan deze kerst haar eerste streekjes proberen. Ze is pas vier jaar en negen maanden. Dus het kwartje is op dit moment nog wat groot voor haar. Daarom gaat dat eerst nog naar een andere meisje dat er al sinds de zomer met smart op zit te wachten (en die mij volgens mij stiekem maar een luilak vindt ;)).

Een klankimpressie na het opspannen van de snaren.
 

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.