Groeiringen op de kopse kant om-en-om... feit of fabel ???

Om te beginnen, het verhaal is geen fabeltje, meestal is het om en om leggen van hout geen luxe, maar meestal pure noodzaak. Veel heeft te maken met welke houtsoort je aan de gang gaat, hoe stabiel is deze houtsoort van nature, en de houtvochtigheid ervan in relatie met de uiteindelijke standplaats van het werkstuk.
Dit zijn dus "de" parameters om rekening mee te houden wanneer het hout moet gepaard worden voor verdere bewerking. Voor alle parameters moet het licht op groen staan om bovenstaande regel aan je laars te lappen.

Omdat (dosse gezaagd) hout tijdens het drogen altijd hol trekt, weg van het hart, ga je door de planken om en om te leggen deze vervorming uitvlakken, het ene bolle deel ligt tegen een hol deel etc. Resultaat is dan een golvend blad, maar dat is altijd een stuk beter dan één groot hol of bol vlak.

Een tafelblad is HET voorbeeld waarbij je wel eens de voorrang wil geven aan het uitzicht boven een gedegen constructie. Meestal geen probleem als het een stabiele houtsoort is, en het hout voldoende droog is voor de plaats waar het ding moet komen te staan. In dit geval (binnengebruik) wil het zeggen dat het dosse gezaagd) hout maximum 10% vochtigheid laat optekenen, anders krijg je gegarandeerd problemen.

Als je opteert voor het uitzicht, en dus alle delen met dezelfde zijde naar boven geschikt worden, ga je de grenzen opzoeken van wat kan en wat niet. Dwz. dat het geen lukrake beslissing mag zijn, geen natte vingerwerk. Een goede houtvochtmeter is onmisbaar, het cijfer op deze meter geeft uitsluitsel of je keuze kans van slagen heeft. Neem je wens niet voor waarheid, duid de meter 12% aan, dan is dat geen bijna 10%, nee het is gewoon te nat voor wat je er mee wil doen.

Ga ook nooit af op wat een houtleverancier verteld, bij die mannen is alles droog, zelfs als het water er nog uitloopt. Na zoveel jaar praktijk heb ik wel geleerd om op dat gebied alles met een dikke korrel zout te nemen. Alvorens hout te kopen meet ik altijd ter plaatse zelf de houtvochtigheid als ik droog hout nodig heb.

Zelfs als aan al deze voorwaarden voldaan is, is het toch wijs om de verschillende delen niet te breed te nemen. De goden niet verzoeken dus

Ps: het mag duidelijk zijn, bovenstaande geld enkel voor binnengebruik, voor buiten altijd om en om werken.

Mvg,

André

Als we er even van uit gaan dat het hout droog genoeg is zoals Andre hierboven beschrijft, dan is het zelden nodig om om en om te leggen. Eigenlijk alleen als je een losse plaat gaat maken die nergens op een versterkende constructie ligt. Een vlak kastdeurtje van massief hout bijvoorbeeld. Dat is zowiezo vragen om kromtrekken, dus waarschijnlijk niet aan te raden. Meestal zal er een constructie zijn. Bijvoorbeeld een kastje waar het boven en onderblad haaks op de zijkant staan en daar met geschikte verbindingen aan vast gemaakt zijn. Of een tafelblad dat op de liggers geschroefd is die daar dwars onder staan.

Als je dus zo'n constructie hebt waarin het kromtrekken tegengegaan wordt door de rest van het bouwsel, kan je je afvragen of je liever 1 grote boog of een hele boel kleintjes wilt hebben. Volgens mijn boerenverstand is die grote boog makkelijker met een paar schroeven plat te houden dan al die kleine boogjes. Maar ik zou me er niet al te druk om maken en gewoon een mooie plaat samenstellen van het beschikbare hout en als je met handschaven werkt, let dan ook op dat de draadrichting bij alle planken gelijk is.

Toevallig las ik deze week een oude Fine Woodworking, daar werd deze vraag ook gesteld aan Christian Becksvoort ( meubelmaker uit de u s of a, een tafel van hem maakt je meteen een paar duizend euro's armer). En precies zoals Tuoh al zei gaat hij bij tafelbladen alleen af op het uiterlijk van het hout en let hij niet op de groeiringen. Constructies zoals regelwerk en "breadboard's" zouden volgens hem het eventuele kromtrekken van goed droog hout beteugelen.

Oceans'11, ik zat er ook mee te klooien, ik heb er uiteindelijk voor gekozen om de 4 planken toch om en om te gaan gebruiken, ook omdat de sortering het zo ook nog toelaat dat er geen spint in het zicht komt. (helaas gaat die mooie brede plank wel een stuk minder breed worden, maar dan ben ik daarvan wel het spint kwijt )

Ik merk nadat de planken al even hebben gelegen ze enigszins gaan kromtrekken. Omdat de poten straks direct op het blad worden gemonteerd is kromtrekken voor mij geen optie, dat zal dan namelijk gelijk de tafel (de poten) iets scheef doen staan.

Even snel uitgerekend geeft 1mm kromtrekken van een 300mm brede plank (wat 1mm aan beide zijden van een dosse plank wordt, dus 1mm voor 150mm breedte) al gauw een uitslag van 5mm uit het lood van 750mm lange tafelpoten. Dat is nogal wat!

Helaas staat dit project even stil, maar hoop spoedig meer te posten!

Zie hier:
http://www.woodworking.nl/showthread.php?6166-Houtverbreding-voor-tafelblad-welke-plankvolgorde

jij succes, en wat Seek zegt, logisch nadenken over hoe ea uiteindelijk gebruikt lijkt handig te zijn om te weten.

Waneer werkt hout? als de houtvochtigheid niet aangepast is aan de omgeving. Omdat hout hygroscopisch is gaat het zich altijd willen aanpassen aan deze omgeving. Het hout gaat dan werken, zwellen of krimpen, wat meestal gepaard gaat met vervorming, en, (of) scheurvorming.
Kan je het werken van het hout tot een minimum beperken (de juiste houtvochtigheid) dan beperk je ook het vervormen. Hol of bol trekken is dan niet, of nauwelijks aan de orde.

Het is in deze toestand dat je het hout kan verwerken zonder naar de richting van de jaarringen te zien. Meestal word een werkstuk met één of ander product afgewerkt eens het voltooid is, dit beschermd het werkstuk, niet alleen tegen vlekken en dergelijke, maar het gaat ook het hygroscopisch vermogen van hout aan banden leggen, maw. het proces word er door vertraagd
Meestal zit een, in dit geval een blad, als onderdeel in een totaal constructie, wat wil zeggen dat je ook constructief nog wat kan ondernemen om dat vermaledijde ding vlak te houden. Maar verwacht hier geen wonderen van, hout dat serieus wil werken is door niks tegen te houden. Kleine vervormingen kan je constructief wel onder controle houden, grote vervormingen hou je met niks tegen.

Er is geen gulden regel hoe de delen moeten geschikt worden eens er beslist word om niet naar de jaarringen te kijken, enkel het visuele telt dan, het moet er mooi uitzien
Wat ook belangrijk is, hoe dunner de delen zijn hoe smaller ze ook moeten zijn (max 120 à 130mm) voor een dikte van 22mm en dunner. dikkere delen ( 45mm en meer) mogen wat breder zijn, maar breder dan 180 à 200mm zou ik toch niet gaan. Het hangt ook wat af van de gebruikte houtsoort, en hoe de stukken aanvoelen, het is een stuk intuïtief werken, je moet er wat gevoel voor krijgen.

De meeste miskleunen die je ziet bij houtconstructie's binnenshuis zijn in veel gevallen terug te voeren op een te hoog, of te laag, hout vochtigheidsgehalte. Je ziet het niet, of je voelt het niet, maar het is er wel. Daarom het belang van een vochtmeter. In dit geval is meten weten. "Ik denk dat het droog genoeg is" telt niet, dat is gokken, en meestal verkeerd.

Er zijn al verschillende topics gewijd aan vochtmeters hier op het forum, de zoekfunctie brengt wel raad


Mvg,

André

Wat een interessante post.

Ik ga deze zomer zelf een nieuwe salontafel maken met een mooi blad (Eiken of paardekastanje of teak of.....). De houtsoort is nog niet bekend, dat gaan we ter plekke bij een bekende houthandelaar te Zwolle uitzoeken.
Omdat ik zelf geen grote lijmklemmen of serrejoints heb, sta ik voor de keuze om het tafelblad bij de houtleverancier te laten lijmen, of zelf voor een hoop geld klemmen te kopen.
Zelf doen heeft wel de voorkeur omdat het me namelijk heel erg leuk lijkt om het zelf te doen, maar als ik met mijn portemonnee denk, en die grote lijmpers van Tamar zie, dan is het laten lijmen voor mij de beste optie.

Alleen, als ik dit hier lees, is de kans groot dat het blad dan vochtiger zal zijn als ik het ophaal en daarna thuis verder gaat bewerken. Dan zal het zich aanpassen aan de vochtigheidsgraad thuis en misschien wat krom trekken.
Maar ik ga op de vakkennis en liefde voor hout van beide heren(?) vertrouwen. Ze zullen vast goede adviezen hebben. Waarschijnlijk het blad dikker laten maken, thuis laten drogen en dan pas vlak schaven.

Groeten, Raymond

Lijmklemmen kopen gaat veel geld inzitten, maar je kan de klemmen daarna ook weer voor andere projecten gebruiken.

Even vooraf, Andre heeft veel meer ervaring en kennis dan ik! Ik heb vooral een grote mond en heb veel gestudeerd op de eigenschappen van hout. Maar goed, praktijk ervaring is belangrijk.

Maar om even praktisch te blijven, acclimatiseren in de huiskamer zie ik bij ons niet gebeuren. Mijn vrouw ziet me aankomen met een stel ruw gezaagde planken. En wat doe je dan, elk plankje heen en weer sjouwen als er iets geschaafd of gezaagd moet worden? Dus in de praktijk gaat alles toch zo vanuit de werkplaats naar binnen toe als het klaar is. En tot nu toe gaat dat goed. Niet alles blijft 100% recht, maar als je in de constructie rekening houdt met het werken kan het erg veel hebben. En dosse planken gaan hoe dan ook schotelen. In ons huis is een flink verloop in luchtvochtigheid in het jaar. 's Winters hebben die vrouwen het altijd koud dus wordt er flink gestookt. 's Zomers gaan de deuren open. Vooral zo tegen eind augustus wordt het dan flink vochtig. En hout gaat dan mee in vochtigheid.Ik heb het hier binnen al op 6% gemeten, maar ook op 11%. Dik hout gaat langzaam in de kern, dun hout gaat heel hard. Dus, ik maak wat ik mooi vind, bouw dat zo verstandig mogelijk en zie dan wel hoe het uitpakt. En tijdens het bewerken hou ik rekening met het werken van het hout, dus lat het op in een hoekje, zodat de lucht rondom kan komen. En vooral als je hout in de dikte flink hebt bewerkt laat ik het een paar dagen rusten om te zien hoe het reageert.

Zacht hout is trouwens vaak stabieler (als het eenmaal gedroogd is) dan veel soorten hardhout.

Raymond, als je geen dure lijmklemmen wilt kopen kan je ook alleen de kopen kopen. Bijv. bij finetools.de. Die gebruik je dan met een pijp of met een houten balk.
http://www.feinewerkzeuge.de/rohrzwinge.html

Spint heeft geen invloed op het "schotelen" van hout, het is het kernhout dat zorgt voor de vervorming. Spint gaat enkel meer en sneller krimpen of zwellen dan kernhout.

Hout met het juiste vochtgehalte, 8 à 10% voor binnengebruik, moet je niet eerst klimatiseren in huis. Het hout is weliswaar hygroscopisch, maar zo snel gaat dat niet. Het hout kan dus zonder problemen in het atelier geplaatst, en verwerkt worden. Het is enkel belangrijk om voldoende droog hout te gebruiken. Hout met het juiste vochtgehalte kan binnenshuis eventuele schommelingen in vochtigheid makkelijker de baas, de werking is dan minimaal.

Waarom stockeert men soms hout in huis? of op een andere warme plek? Om het te vochtige hout verder te laten drogen op een semi natuurlijke manier. Hout aan de lucht gedroogd op de aloude manier ga je niet lager krijgen dan 14 à 16%, dit was vroeger geen probleem voor binnenshuis, maar bij de cv verwarmde huizen van vandaag is dit niet droog genoeg.
Ook het gebruik is belangrijk, het mag duidelijk zijn dat hout voor een tafelblad hogere eisen stelt qua dimensionaliteit dan hout voor een trap. Voor beide gebruik je brede delen, maar bij het tafelblad kan het hout quasi ongehinderd werken, bij de trap zitten alle delen opgesloten. De treden willen misschien wel werken maar kunnen niet.

Alle houtsoorten kunnen en zullen vervormen bij het drogen, zacht of hard maakt geen verschil, maar hoeveel ze vervormen kan wel veel verschillen. De ene houtsoort is van nature rustiger dan een andere. Teak bijvoorbeeld is zo een houtsoort die weinig gaat werken, idem voor Afrikaans Padouk en Afzelia (Doussé) Maar er zijn altijd uitzonderingen op de regel, ook bij deze houtsoorten dus. Hout is geen homogeen product, elke plank is anders. Elke vuistregel om met hout om te gaan is ook niet meer dan dat, soms zijn er meer uitzonderingen dan re....

Wat ook invloed heeft op de stabiliteit is de toegepaste zaagwijze, dosse of kwartiers, het verschil tussen beide zaagwijzen kan heel groot zijn. Maar alhoewel kwartiers hout sowieso stabieler is word er niet altijd voor deze zaagwijze gekozen, kwartiers gezaagd hout is meestal saai hout qua uitzicht, enkel rechte lijnen en geen tekening.

Bij een juist vochtgehalte word hout veel voorspelbaarder, de grootste vervorming is reeds opgetreden tijdens het droogproces, word dit hout geschaafd en verwerkt dan is verdere vervorming meestal minimaal. Bij te vochtig hout gaat de vervorming nog deels verder gaan in het werk, en dat is meestal klote. Dit geld niet alleen voor binnenshuis trouwens, ook bij buitengebruik is er een juist vochtgehalte, hier wel iets minder stringent, maar toch ook belangrijk om je werkstuk niet te laten vervormen.




Mvg,

André

Als je verder wilt studeren op hout eigenschappen kan ik het boek "Understanding wood" van Hoadley van harte aanbevelen. Geen droog theorie boek, maar praktisch tot en met en geschreven door een echte vakman. Eigenlijk de hedendaagse houtbijbel.

Werken van hout omvat heel wat, krimpen, zwellen, scheluw trekken, vervormen ( een vierkant stuk word al drogend een parallelogram) schotelen, kromtrekken in de lengte, scheuren, etc. Spint lijd meestal enkel aan de eerste twee euvels, soms ook droogscheuren, de rest is gereserveerd voor het kernhout.

Een paar redenen om spint te mijden, de afwijkende kleur, zeer gevoelig voor houtaantastende insekten, een geringere mechanische sterkte, minder duurzaam, bij de meeste houtsoorten toch, ook hier zijn er weer uitzonderingen op de regel, bijvoorbeeld Taxus

Over het algemeen treft men bij naaldhoutsoorten wel flink wat spint aan bij gezaagd hout, er is slechts een gering kleurverschil met het kernhout en het heeft quasi dezelfde eigenschappen als kernhout, wel iets gevoeliger voor insektenvraat en minder duurzaam. Daar staat tegenover dat het spint makkelijker te verduurzamen is. Hier word het dus wel getolereerd.

Voor sommige doeleinden moet er spint aan het (kern)hout zitten, bij de bouw van een klassieke handboog bijvoorbeeld.


Mvg,

André